Περί μύθων

[dimulator]

Τελευταία γίνεται πολύς λόγος για την ποιότητα των μύθων των αρχαίων Ελλήνων.

Υπάρχει μια άποψη που λέγει ότι οι μύθοι περιέχουν άσχημες και ανήθικες εικόνες και ακατάλληλες για την αγωγή της ψυχής στο θείο.

 

Μέσω της υποτιθέμενης ασχημοσύνης των μύθων κατηγορείται και η αρχαία Ελληνική θρησκεία ως ανήθικη και πρωτόγονη, κάποιων άγριων ανθρώπων που εκ πρώτης φαίνονται διεστραμμένοι γιατί καταλογίζουν στους θεούς τους παιδοφαγίες, μοιχείες, εγκλήματα, δολοφονίες και άλλες αμαρτωλές πράξεις των ανθρώπων.

 

Την ίδια άποψη, δηλαδή την απέχθεια αυτών των μυθολογικών εικόνων είχαν και ορισμένοι φιλόσοφοι, κυρίως Πλατωνικοί και Επικούρειοι, που κάνοντας κριτική στους μύθους λέγαν ότι οι μύθοι οφείλουν να κρύβουν την φιλοσοφική αλήθεια αλλά να παρουσιάζονται με τρόπο που να μην είναι προσβλητικός για το θείο ή φοβερός για τους ανθρώπους αλλά τουναντίον να δείχνει την λαμπρότητα και την θεία αξία των μακάριων οντοτήτων.

 

Αξίζει όμως να αφιερώσουμε λίγο χρόνο στην εξέταση των λόγων που οι παλαιοί μυθολόγοι επέλεξαν αυτήν την απεχθής μυθολόγηση του θείου, αν και να σημειώσουμε ότι δεν είναι όλοι οι παλαιοί μύθοι απεχθείς αλλά ορισμένοι έχουν αυτή την τεχνική.

 

Οι παλαιοί, λοιπόν, μυθολογούσαν με σκοπό την αγωγή του ανθρώπου στο θείο καθιστώντας κάθε ακροατή εν δυνάμει μύστη, και η μέθοδος τους ήταν τις πιο πολλές φορές η ίδια. Δηλαδή σαν πρώτο σκοπό είχαν να προκαλέσουν το ενδιαφέρον του ακροατή με μια παράδοξη εικόνα, για την πραγματικότητα των ανθρώπων. Έτσι έπλαθαν μια εικόνα που δεν θα ήταν δυνατή για τις ανθρώπινες πράξεις πολλές φορές μάλιστα θα ήταν και απεχθής ή παράνομη.

 

Αυτή η απεχθής εικόνα δινόταν στον μύστη σαν μια πρώτη δοκιμασία. Ήταν η δοκιμασία της εμπιστοσύνης στο θείο. Ο μύστης έπρεπε να εμπιστευτεί τον Θεό, έπρεπε να καταλάβει ότι αυτή η εικόνα δεν αρμόζει σε ένα Θεό, έπρεπε να καταπολεμήσει τα ενδόμυχα συναισθήματα απέχθειας που μπορεί να του δημιουργούνταν και να προσπεράσει την εικόνα των λόγων και να προσπαθήσει μέσα στο άσχημο να βρει την λαμπερή αλήθεια. Ο μύθος με όλη την αρνητική εικόνα παρόλα αυτά ήταν σωστός και έκρυβε μια λαμπρή αλήθεια, άραγε ο μύστης θα μπορούσε να βρει αυτόν τον θησαυρό μέσα στον βόρβορο;

 

Για παράδειγμα ο Θεός Κρόνος τρώει τα παιδιά του, μια φρικτή πράξη για άνθρωπο πόσο μάλλον για Θεό. Άραγε ο μύστης θα μπορέσει να προσπεράσει την αρνητική εικόνα και να βρει ότι το αίτιο του χρόνου που είναι ο Θεός Κρόνος εξουσιάζει αυτόν (τον χρόνο) και ό,τι γεννιέται εντός του είναι θνητό. Και έτσι ο ίδιος ο χρόνος που γέννησε το θνητό τέκνο του ο ίδιος το καταβροχθίζει σιγά σιγά;

 

Αυτή η μέθοδος ήταν μια αναγκαία πράξη στην αρχαιότητα για να ξεχωρίσουν οι βέβηλοι από τους αγνούς μύστες. Ο βέβηλος θα έμενε στα αρνητικά αισθήματα και όπως το όμοιο έλκει το όμοιο, θα έμενε σε αυτά και αντί να προσπεράσει και να ψάξει την κρυμμένη αλήθεια του μύθου θα κατανάλωνε την σκέψη του σε έριδες, φιλονικίες, καυγάδες μεταξύ των άλλων ανθρώπων και θα απομακρυνόταν από την λάμψη των θεών και της κρυμμένης αλήθειας του μύθου.

 

Άρα η απέχθεια των μύθων πέραν της τεχνικής του παράδοξου είχε και και μια λειτουργία απομάκρυνσης των βεβήλων.

 

Ας δούμε ένα άλλο παράδειγμα. Σε πολλούς μύθους αναφέρεται ότι ο Θεός μοιχεύει έναν άνθρωπο.

 

Εκ πρώτης αυτό είναι κάτι παράδοξο και απεχθές. Προσπερνώντας ως αγνοί στην διάνοια μύστες το τέχνασμα αυτό του μύθου οφείλουμε να δούμε η πράξη αυτή τι μπορεί να σημαίνει αλληγορικά, γιατί το κύριο χαρακτηριστικό όλων των μύθων είναι η αλληγορία.

 

Η μοιχεία ως πράξη έχει κάποια κύρια χαρακτηριστικά, αυτά είναι:

είναι ερωτική πράξη

είναι μια πράξη που γίνεται κρυφά και μακρυά από τα μάτια των πολλών

είναι μια πράξη που παραβαίνει την συζυγική πίστη

 

Ας αναλύσουμε ένα ένα αυτά τα χαρακτηριστικά για να δούμε ποια η σχέση θεού και ανθρώπου μέσα από αυτήν την πράξη.

 

Η ερωτική πράξη έχει αναλυθεί από τους Πλατωνικούς φιλοσόφους ως την εκδήλωση της ψυχής να έλκεται από το αγαθό και να ποθεί την τελείωση και την αρετή.

 

Η κρυφή πράξη είναι χαρακτηριστικό των μυστηρίων όπου εκεί εκδηλώνεται η επιφάνεια του θεού στον άνθρωπο ή η θεοφάνεια του θεού σε άψυχο αντικείμενο. Αυτές οι πράξεις κρατούνται υπό το πέπλο του μυστηρίου και είναι μακρυά από το πλήθος που συνήθως είναι βέβηλο, έτσι είναι πράξεις κρυφές από την θέα των πολλών.

 

Τέλος η παράβαση της συζυγικής πίστης είναι η ενέργεια με την οποία ο μύστης υπερβαίνει κάποιους νόμους. Αυτοί οι νόμοι έχουν το χαρακτηριστικό της συζυγίας ή αλλιώς του δεσμού.

Εδώ τίθεται το ερώτημα από τι είναι δέσμιος ο μύστης ώστε η ενέργεια του θεού να καταλύει αυτόν τον νόμο της συζυγίας; Η απάντηση είναι ότι ο μύστης είναι δέσμιος του υλαίου πεδίου και της κοινής ανθρώπινης συνείδησης. Αυτά τα δεσμά ο Θεός τα καταλύει και εξυψώνει το πνεύμα του ανθρώπου κοντά του την ώρα των μυστηρίων. Αυτή είναι η κατάλυση της ?υλαίας συζυγικής πίστης? του μύστη.

 

Όλη αυτή η πράξη πολύ έντεχνα παρουσιάζεται ως ?μοιχεία? την οποία οι βέβηλοι δεν θα αντιληφθούν την αλληγορία της ενώ οι ενάρετοι θα προσπεράσουν το πέπλο του μύθου και θα βρουν την λαμπρή αλήθεια θαυμάζοντας το φως των Θεών.

 

Με παρόμοιο τρόπο πρέπει να αντιμετωπίζονται όλοι οι μύθοι οι οποίοι δείχνουν εκ πρώτης όψης παράδοξοι, απεχθής ή άσεμνοι ή ανήθικοι. Γιατί αν κάποιοι θα ήταν βέβηλοι προς τους Θεούς, τότε σίγουρα οι Έλληνες θα ήταν τελευταίοι στην λίστα.

 

Αλλά φαίνεται ότι με την πάροδο των χρόνων αυτοί οι μύθοι εκτέλεσαν το έργο του με επιτυχία γιατί από αυτούς γεννήθηκε η ερευνητική σκέψη, η σκέψη να λύνει αινίγματα και έτσι αναπτύχθηκε η φιλοσοφία.

 

Με την ανάπτυξη της φιλοσοφίας και την διδασκαλία των διάφορων σχολών οι μύθοι άρχισαν να χάνουν την παραδοξότητα τους και να απλοποιούνται. Η αγωγή της ψυχής τώρα γινόταν όχι μέσα από αινίγματα και γρίφους αλλά από την λογική και την ενέργεια του ανθρώπου να αναρωτάται.

 

Έτσι οι μύθοι πέρασαν σε δεύτερη μοίρα.

 

Τα πράγματα ωρίμανσαν και μαζί με αυτά και ο νους του ανθρώπου όπου άρχισε να κάνει λογική κριτική στους μύθους και να τους κρίνει κυριολεκτικά. Έτσι φτάσαμε στην εποχή όπου οι μύθοι έπρεπε να αλλάξουν τρόπους και τεχνικές και να μην είναι προκλητικοί.

 

Οι βέβηλοι όμως παραμένουν και αν οι μύθοι είχαν ένα τρόπο απομάκρυνσης τους, σήμερα μείναμε χωρίς μύθους αλλά με τους βέβηλους...

[Ingmar]

Θα σου πω πως το βλέπω από τη μέριά μου...

 

Δίχως το Φως, δε θα γνωρίζαμε τι εστί Σκοτάδι και αντιστρόφως...

Δίχως το Μαύρο,δε θα μπορούσαμε να εννοήσουμε το Άσπρο και αντιστρόφως...

Δίχως τη Στραβή γραμμή, δε θα μπορούσαμε να εννοήσουμε την Ίσια γραμμή και αντιστρόφως...

 

Το άσεμνο και το ανήθικο πρέπει να παρουσιαστεί, να εξιστορηθεί, προκειμένου να μάθουμε τι εστί ηθική και ΑΡΕΤΗ...

 

Έτσι και με τους Μύθους των Λαών (όχι δα μόνο τον αρχαιοελληνικό). Και λένε μια πανανθρώπινη αλήθεια: δεν υπάρχει μαύρο-άσπρο,αλλά το γκρί! Το πολύ ρεαλιστικό και υπαρκτό "ενδιάμεσο" των πραγμάτων.

 

Με την ανάπτυξη της φιλοσοφίας και την διδασκαλία των διάφορων σχολών οι μύθοι άρχισαν να χάνουν την παραδοξότητα τους και να απλοποιούνται. Η αγωγή της ψυχής τώρα γινόταν όχι μέσα από αινίγματα και γρίφους αλλά από την λογική και την ενέργεια του ανθρώπου να αναρωτάται.

 

Δεν νομίζω ότι θα πάψει ποτέ η ενδόμυχη ανάγκη των ανθρώπων για ΑΙΝΙΓΜΑΤΑ, ΓΡΙΦΟΥΣ και ΠΑΡΑΒΟΛΕΣ...Καλή η απλοποίηση και η λογική,αλλά έτσι νεκρώνεται άδικα η ΜΑΓΕΙΑ...Κρίμα δεν είναι????

 

[Sucore]

Για ακόμη μια φορά κρίνουμε με ανθρώπινα σταθμά κάτι εκτός του κόσμου μας.

 

Dim απολαυστικότατος όπως πάντα

[dimulator]

Για ακόμη μια φορά κρίνουμε με ανθρώπινα σταθμά κάτι εκτός του κόσμου μας.

 

Dim απολαυστικότατος όπως πάντα

 

Ευχαριστώ! Χαίρομαι που σας αρέσουν τα αρθράκια μου...

[dimulator]

Δεν νομίζω ότι θα πάψει ποτέ η ενδόμυχη ανάγκη των ανθρώπων για ΑΙΝΙΓΜΑΤΑ, ΓΡΙΦΟΥΣ και ΠΑΡΑΒΟΛΕΣ...Καλή η απλοποίηση και η λογική,αλλά έτσι νεκρώνεται άδικα η ΜΑΓΕΙΑ...Κρίμα δεν είναι????

 

Η ανάγκη όχι δεν θα πάψει αλλά θα είναι στους λίγους και τους ρομαντικούς (μέσα και εγώ σε αυτούς).

 

Αλλά πόσους γνωρίζεις στην σημερινή Χριστιανική εποχή να ψυχαγωγούνται με μύθους, όπως παλιά; Και όταν λέω ψυχαγωγούνται εννοώ να άγεται η ψυχής τους στο θεό μέσα από μύθο.

 

Συνήθως στην εποχή μας έχουμε μάθει να αντιλαμβανόμαστε τις θρησκευτικές ιστορίες κυριολεκτικά σαν Ιστορία και τους μύθους τους έχουμε για παραμύθια...

 

Σαν συμφορουμίτη από όσο σε γνωρίζω θα έλεγα ότι εσύ έχεις μια δόση αντίληψης του θείου μέσω τέτοιων καταστάσεων, για να έχεις και βωμό στο σπίτι κτλ.

 

Αυτό δείχνει μια λεπτεπίλεπτη ευαισθησία πολύ όμορφη. Αλλά εσύ και γω είμαστε σταγονίτσες στον ωκεανό της σημερινής κατάστασης και της κυριολεκτικής προσέγγισης του θείου...

 

Για τους περισσότρους ναι είναι κρίμα ... αλλά για αυτούς η μαγεία δν υπάρχει καν!