Σαφήνεια

[Αρχάγγελος]

Θεωρώ ότι σε αυτό το σημείο της συζήτησης πρέπει να ορίσουμε την λέξη σαφήνεια, ώστε να μιλάμε όλοι στην ίδια βάση και να συνεννοούμαστε.

Σύμφωνα με τον Τριανταφυλλίδη

σαφήνεια η [safínia] Ο27 : η ιδιότητα του σαφούς· η καθαρότητα, η διαύγεια του νοήματος: H ~ στην έκφραση είναι μεγάλο προσόν. Mιλούσε με ~.

 

 

νόημα το [nóima] Ο49 : I1.ό,τι εκφράζει μία λέξη ή ένα σύνολο λέξεων, προτάσεων κτλ.· έννοια1₂: Tο ~ μιας λέξης, σημασία. Tο ~ των λόγων του είναι διφορούμενο. Φράσεις χωρίς ~. Tο ~ ενός διηγήματος / ενός ποιήματος, η γενική ιδέα που εκφράζεται σ΄ αυτό. Οι λέξεις έχουν χάσει το νόημά τους, για λόγια επιπόλαια, χωρίς βαθύτερο περιεχόμενο ή ψεύτικα και παραπλανητικά. ΦΡ (δε) βγάζω ~, (δεν) το καταλαβαίνω: Δε βγάζω ~ από αυτό το ποίημα. Tι ~ έβγαλες από τα λόγια του / από τη στάση του; μπαίνω στο ~, καταλαβαίνω κτ. σε βάθος: Aκόμη δεν μπήκε στο ~ των μαθηματικών / της δουλειάς. || (φιλοσ.): Tα υψηλά νοήματα της αρχαίας τραγωδίας, ιδέες. || ό,τι εκφράζει ο άνθρωπος με οποιοδήποτε άλλο μέσο: Tο ~ ενός έργου τέχνης. (έκφρ.) με ~, εκφράζοντας κτ.: Mε κοίταξε / κούνησε το κεφάλι με ~. ΣYN έκφρ. με σημασία. 2. ο τελικός σκοπός, η σημασία και η αξία μιας ενέργειας, μιας διαδικασίας, ενός φαινομένου: Δεν έχει ~ να αγωνίζεται για μια υπόθεση χαμένη. Tι ~ έχει ο διάλογος, όταν δεν υπάρχει η θέληση για αμοιβαίες υποχωρήσεις; Ο άνθρω πος προσπαθεί να δώσει ένα ~ στη ζωή του. II. κίνηση του κεφαλιού, των χεριών ή και των ματιών, συνήθ. τυποποιημένη, με την οποία μπορούν να συνεννοηθούν οι άνθρωποι μεταξύ τους, χωρίς να μιλούν: Tου έκανα ~ να φύγουμε. Έκανα ~ στο αυτοκίνητο να σταματήσει. Οι κωφάλαλοι συνεννοούνται με νοήματα.

 

[λόγ. < αρχ. νόημα `σκέψη, αντίληψη΄, ελνστ.: `κατανόηση΄, σημδ.: I: γερμ. Noem (< αρχ. νόημα)· II: γερμ. Wink]

 

διαύγεια η [δiávjia] Ο27 : α. η κατάσταση αυτού που είναι διαυγής, που δεν είναι θολός: H ~ του νερού / της ατμόσφαιρας. β. (μτφ.) πνευματική καθαρότητα: Πνευματική ~ / ~ πνεύματος, για κπ. που έχει ακμαίες ή ακέραιες τις πνευματικές του λειτουργίες. Όταν είμαι κουρασμένος δεν έχω ~. Παρά τη μεγάλη ηλικία του έχει πλήρη ~. || σαφήνεια: Έθεσε το ζήτημα με απόλυτη ~.

 

 

διαυγής -ής -ές [δiavjís] Ε10 : 1. για υγρό ή για αέριο που, χάρη στην απουσία κάθε ξένου στοιχείου από τη μάζα του, επιτρέπει τη διέλευση των φωτεινών ακτίνων, με αποτέλεσμα να μπορεί κανείς να δει καθαρά μέσα από αυτό. ANT θολός: ~ ατμόσφαιρα. Διαυγή νερά. Kρύσταλλο απόλυτα διαυγές. ANT θαμπό. 2. (μτφ.) για κτ. που το χαρακτηρίζει η ειλικρίνεια ή η σαφήνεια, που δεν καλύπτει, που δε συσκοτίζει τίποτε: Διαυγές βλέμμα. ~ νους / διάνοια.

 

Με απλή μαθηματική λογική λοιπόν ορίζουμε αναλυτικότερα:

 

Σαφήνεια είναι η ικανότητα να διατυπώνεται ό,τι εκφράζει μία λέξη ή ένα σύνολο λέξεων, προτάσεων, ο τελικός σκοπός, η σημασία και η αξία μιας ενέργειας, μιας διαδικασίας, ενός φαινομένου με τρόπο που δεν καλύπτει και δε συσκοτίζει τίποτε.

 

Όσα περισσότερα σκοτεινά σημεία βλέπει ο ακροατής, τόσο λιγότερη σαφήνεια διακρίνει στον λόγο του ομιλητή. Καλώς ή κακώς, αυτό είναι υποκειμενικό και το κρίνει ο ακροατής.

 

Διαφορετικοί ακροατές έχουν διαφορετική ικανότητα αντίληψης, άρα χρειάζονται περισσότερο ή λιγότερο φως από τον ομιλητή, προκειμένου να φωτίσουν τα σημεία αυτά.

 

Προκειμένου ο ομιλητής να τα εντοπίσει και να τα φωτίσει, πρέπει ο ίδιος να μην έχει τέτοια σκοτεινά σημεία. Όσο περισσότερο σαφές έχει λοιπόν ένα νόημα στο μυαλό του, τόσο περισσότερο σαφές μπορεί να το καταστήσει στο μυαλό του ακροατή.

 

Εμμέσως λοιπόν, η σαφήνεια είναι ένας δείκτης για το πόσο έχει κατανοήσει ο ομιλητής αυτό που λέει.

 

Ποιές είναι οι αντιρρήσεις σας και πώς τις στηρίζετε;

[Τράγου Κέρατο]

Να σου πω.

 

Δεν μπορώ παρά να τα θέσω σε συνάρτηση πάντα με τον τελικό σκοπό.

 

Η αλήθεια είναι πως έχεις μεγάλο δίκιο στο παρακάτω:

 

Προκειμένου ο ομιλητής να τα εντοπίσει και να τα φωτίσει, πρέπει ο ίδιος να μην έχει τέτοια σκοτεινά σημεία. Όσο περισσότερο σαφές έχει λοιπόν ένα νόημα στο μυαλό του, τόσο περισσότερο σαφές μπορεί να το καταστήσει στο μυαλό του ακροατή.

 

Και, για την ακρίβεια, μου θυμίζει ένα απόσπασμα από την αρχή του "Ο Ντιρκ Τζέντλυ ακολουθεί τη γάτα" (Douglas Adams). Ο πρωταγωνιστής, διηγείται πως έγραψε (σε πρόγραμμα) έναν επεξεργαστή κειμένου, όχι για να τον χρησιμοποιήσει (μια απλή αναζήτηση και αντικατάσταση, όπως έλεγε, διαρκούσε δυόμιση ώρες), αλλά για να μάθει ο ίδιος (ο υπολογιστής είναι ο ιδανικός ηλίθιος). Και καταλήγουν με το συνομιλητή του στο ότι έχουν μάθει πολλά πράγματα χάρη στους πιο ηλίθιους μαθητές, ακριβώς διότι όταν μπαίνουν στη διαδικασία να εξηγήσουν κάτι, καταλήγουν να μαθαίνουν περισσότερα οι ίδιοι.

 

Θα πιαστώ όμως από αυτό για να το αναστρέψω τελείως: η σαφήνεια είναι καλή όταν θες να μάθεις εσύ ο ίδιος ή όταν έχεις να κάνεις με ηλίθιο ακροατήριο (εκτός κι αν θες να το άγεις και να το φέρεις). Αν έχεις όμως έναν έξυπνο μαθητή, τότε τι κάνεις;

 

Διότι όταν έχεις έναν έξυπνο μαθητή, αν είσαι σαφής, θα καταφέρεις να του μεταδώσεις τις δικές σου σκέψεις. Ο καλός δάσκαλος όμως παραδεχόμαστε πως είναι εκείνος που βάζει σε κίνηση το μυαλό του μαθητή του. Όχι αυτός που παράγει κόπιες του εαυτού του, αλλά αυτός που κάνει το μαθητή να σκέφτεται μόνος του. Και, σε αυτήν την περίπτωση, δεν είναι πολύ καλύτερα να υποβάλεις στο μαθητή σου μια ασαφή ερώτηση, σχεδόν παραπλανητική, ώστε να τον εκπαιδεύσεις να σκέφτεται από μόνος του και να αποφύγει μόνος του τις παγίδες της σκέψης;

 

Μη σου πω πως, όταν έχεις να κάνεις με έξυπνους μαθητές, είναι πολύ καλύτερα να τους πεις κάτι το οποίο είναι παρά λίγο σωστό, αλλά τελείως λάθος, ώστε να αναγνωρίσουν μόνοι τους το λάθος. Έτσι, και το σωστό θα έχουν μάθει, αλλά και να εντοπίζουν το λάθος.

 

Δια ταύτα, θεωρώ πως είναι θέμα σκοπού.

 

(Βασικά αυτήν τη στιγμή είναι μεγάλος πειρασμός να μπω στον κόπο να αποδείξω πως δεν υπάρχει σαφήνεια και πως δε γίνεται να μεταδώσουμε τη δική μας σκέψη στον άλλον, αλλά κάτι τέτοιο θα ισοδυναμούσε με πέταγμα της μπάλλας στις κερκίδες.... :angel_not: )

Edited September 17, 2011 by Τράγου Κέρατο

[Δανάη]

 

Θα πιαστώ όμως από αυτό για να το αναστρέψω τελείως: η σαφήνεια είναι καλή όταν θες να μάθεις εσύ ο ίδιος ή όταν έχεις να κάνεις με ηλίθιο ακροατήριο (εκτός κι αν θες να το άγεις και να το φέρεις). Αν έχεις όμως έναν έξυπνο μαθητή, τότε τι κάνεις;

 

Διότι όταν έχεις έναν έξυπνο μαθητή, αν είσαι σαφής, θα καταφέρεις να του μεταδώσεις τις δικές σου σκέψεις. Ο καλός δάσκαλος όμως παραδεχόμαστε πως είναι εκείνος που βάζει σε κίνηση το μυαλό του μαθητή του. Όχι αυτός που παράγει κόπιες του εαυτού του, αλλά αυτός που κάνει το μαθητή να σκέφτεται μόνος του. Και, σε αυτήν την περίπτωση, δεν είναι πολύ καλύτερα να υποβάλεις στο μαθητή σου μια ασαφή ερώτηση, σχεδόν παραπλανητική, ώστε να τον εκπαιδεύσεις να σκέφτεται από μόνος του και να αποφύγει μόνος του τις παγίδες της σκέψης;

 

Μη σου πω πως, όταν έχεις να κάνεις με έξυπνους μαθητές, είναι πολύ καλύτερα να τους πεις κάτι το οποίο είναι παρά λίγο σωστό, αλλά τελείως λάθος, ώστε να αναγνωρίσουν μόνοι τους το λάθος. Έτσι, και το σωστό θα έχουν μάθει, αλλά και να εντοπίζουν το λάθος.

 

Δια ταύτα, θεωρώ πως είναι θέμα σκοπού.

 

Είναι και θέμα σκοπού. Ακόμα όμως κι έτσι, για να μπορέσεις να διαχειριστείς με αυτόν τον τρόπο το ακροατήριό σου, σημαίνει πώς αν ήθελες να ήσουν σαφής, θα ήσουν. Δηλαδή, αν δεν έχεις τη δυνατότητα να εκφράσεις κάτι έτσι ώστε να το κατανοήσουν όλοι, τότε δε θα μπορέσεις να αποκρύψεις ή να διαστρεβλώσεις εκείνα τα σημεία που θα φέρουν το επιθυμητό αποτέλεσμα.

[Aqua Marine]

Προσωπικά νομίζω ότι η σαφήνεια είναι σχετική καθότι αφορά το πεδίο του νου ή πιο σωστά, το πεδίο επεξεργασίας εννοιών, σκέψεων και συνειρμικών αυτοματισμών που απορρέουν από την αλληλεπίδραση της νοητικής σφαίρας με αυτή των εμπειριών του σώματος.

 

Από τη στιγμή δηλαδή που εμπλέκεται ο εξωτερικός φλοιός του εγκεφάλου προκειμένου να κατανοήσουμε το τι θέλει «πραγματικά» να μας πει ο συνομιλητής μας, τότε αυτό συνεπάγεται ευχή και κατάρα.

Ευχή γιατί έχουμε τα φόντα να προσπαθήσουμε για τη μέγιστη σαφήνεια, και κατάρα γιατί ταυτόχρονα υπονομευόμαστε από μια άνευ προηγουμένου πολυπλοκότητα που οφείλεται σε προσωπικά «φίλτρα» (διαμόρφωση που φάγαμε τις πρώτες 2 κυρίαρχες δεκαετίες της ζωής μας από τους γνωστούς υπαίτιους της καθημερινότητας + παράλληλες καταστάσεις συνείδησης + ατομικός/αφηρημένος σκοπός + άγνωστοι παράγοντες)

Θέλω να καταλήξω πως η μέγιστη σαφήνεια/κατανόηση σχετίζεται περισσότερο με έννοιες που παραπέμπουν σε ενστικτώδη γνώση «καλό-κακό», «ωφέλιμο-περιττό) κ.λ.π. παρά σε πολύπλοκους νοητικούς σιδηρόδρομους.

 

Και όταν λέω για καλό-κακό, ωφέλιμο-περιττό, σωστό-λάθος εννοώ την κατανόηση που σχετίζεται με το απόκριση του ενστίκτου και όχι την ψευδή απόκριση του νοητικού μάτριξ.

 

Ό λόγος άλλωστε που μεγάλοι σοφοί που πέρασαν από αυτό τον κόσμο μιλούσαν με εξαιρετικά απλή γλώσσα για πράγματα πολύ σημαντικά. Ακριβώς επειδή απευθύνονταν στη βασική γνώση που ενυπάρχει μέσα στον καθένα μας.

 

Όταν λοιπόν προσπαθούμε να γίνουμε σαφείς στον άλλον, σε πιο επίπεδο θέλουμε να γίνουμε σαφείς. Γιατί πολύ απλά μπορεί να πολυλογώ μια ώρα για να του κάνω κατανοητά 2 πράγματα ενώ κατά βάθος θέλω πολύ να του πω "δε μας χε.. ρε νταλάρα".

 

Λέμε τώρα

[outis]

...Όταν λοιπόν προσπαθούμε να γίνουμε σαφείς στον άλλον, σε πιο επίπεδο θέλουμε να γίνουμε σαφείς. Γιατί πολύ απλά μπορεί να πολυλογώ μια ώρα για να του κάνω κατανοητά 2 πράγματα ενώ κατά βάθος θέλω πολύ να του πω "δε μας χε.. ρε νταλάρα".

 

Λέμε τώρα

Γι' αυτό και η σαφήνεια δεν είναι πάντα η καλύτερη οδός.

ὁ ἄναξ, οὗ τὸ μαντεῖόν ἐστι τὸ ἐν Δελφοῖς, οὔτε λέγει οὔτε κρύπτει ἀλλὰ σημαίνει.

Είναι φορές που το θέμα δεν είναι να πεις σαν αυθεντία, ούτε να κρύψεις σαν να κατέχεις δήθεν μυστικά. Αλλά να δείξεις το δρόμο ώστε οι άλλοι να δούνε μόνοι τους εκείνο που βλέπεις, γιατί έτσι θα συνεννοηθείτε στο τέλος!