ΕΠΙΘΕΤΙΚΕΣ ΙΔΕΕΣ

[Νεφέλη]

Συνάντησα ένα ενδιαφέρον άρθρο στο περιοδικό ΑΒΑΤΟΝ, το οποίο πιστεύω ότι αξίζει να συζητηθεί.

Όπως ελπίζω παρατηρήσατε, άνοιξα το παρόν thread στην ενότητα «Συμπεριφορά & Ψυχολογία» αντί της ενότητας «Φιλοσοφία & Θεοσοφία», διότι πιστεύω πως είναι πιο ταιριαστό εδώ κι επίσης δεν στοχεύω στις τετριμμένες (και βαρετές) θρησκευτικές διαμάχες.

Παρακαλώ λοιπόν να διαβάσετε και να σχολιάσετε (αν θέλετε φυσικά) εστιάζοντας στην ψυχολογική πλευρά του θέματος κι όχι την θρησκευτική. :smilewink:

 

ΕΠΙΘΕΤΙΚΕΣ ΙΔΕΕΣ

Γιατί ο Μονοθεϊσμός ευνοεί Τρομοκρατικές τάσεις;

 

Του Χρήστου Ζ. Κώνστα

 

Η θρησκευτική τρομοκρατία είναι χαρακτηριστικό που χρωματίζει έντονα τις Μονοθεϊστικές θρησκείες.

Παρόλο που είναι γεγονός ότι η βία, γενικά, ούτε ήταν, ούτε και είναι, λιγότερη στις πολυθεϊστικές κοινωνίες, είναι επίσης γεγονός ότι η μαζική και οργανωμένη θρησκευτική βία χωρίς κάποιας μορφής «πολιτικής πρόφασης», οι Ιεροί Πόλεμοι και οι Σταυροφορίες, είναι συχνότερα φαινόμενα στις μονοθεϊστικές και έχουν μεγαλύτερο εύρος σ? αυτές.

Το ερώτημα είναι ? ανάμεσα στα άλλα: Γιατί;

Σε ορισμένες περιπτώσεις η απάντηση μοιάζει απλή: Ο Ιουδαϊσμός και το Ισλάμ δεν ήταν ποτέ «ειρηνιστικές» θρησκείες. Αναπτύχθηκαν και οι δυο σε ένα περιβάλλον ερήμου, όπου η βία ήταν στην ημερήσια διάταξη.

Ο Χριστιανισμός όμως;

Πως είναι δυνατόν μια θρησκεία της οποίας ο ιδρυτής διακήρυττε την «αγάπη προς τους εχθρούς» και το να στρέφεις και ο άλλο μάγουλο αν σε χτυπήσουν στο ένα, να φτάνει σε ιερούς πολέμους;

 

Μια εξήγηση σχετικά πρόσφατη αφορά την επιθετικότητα και την μολυσματικότητα των ιδεών.

Έχει διατυπωθεί η άποψη ότι οι ιδέες, οι σκέψεις, οι μνήμες και οι αναμνήσεις, αλλά και οι απόψεις, οι πεποιθήσεις και τα πρότυπα συμπεριφοράς, είναι μεταδοτικά. ?Ότι αναπαράγονται και διαδίδονται όπως οι ζωντανοί οργανισμοί, όπως τα γονίδια. Ότι οι ιδέες έχουν τα δικά τους αναπαραγωγικά 'γονίδια'.

Τα «γονίδια» των ιδεών ονομάστηκαν memes (από το genes=γονίδια). Ο όρος meme επινοήθηκε από τον Ρίτσαρτν Ντόκινς ο οποίος στο βιβλίο του «Το Εγωιστικό Γονίδιο», το 1976, την παρουσίασε ως κάτι ανάλογο με τα γονίδια. Η λέξη προέρχεται από το την ελληνική λέξη «μίμηση» και σχετίζεται και με τη Γαλλική «mem» που σημαίνει «ίδιο, παρόμοιο». Το meme, προφέρεται «μηµ» όπως στο dream.

Ως πρόσφατος νεολογισμός χωρίς προηγούμενο, παρουσιάζει κάποια δυσκολία στο να αποδοθεί στην Ελληνική, αν και προέρχεται από αυτή. Έχει μεταφραστεί ως «μιμίδια» (από τα «γονίδια») , αλλά το «μιμίδια» δεν είναι και πολύ εύηχο στα ελληνικά. Προτιμώ το «μιμητής» και «μιμητές», για τα meme και memes.

Η επινόηση των «μιμητών» - memes - οδήγησε γρήγορα στην δημιουργία ενός νέου γνωστικού αντικειμένου που ονομάστηκε «Science of Memetics» - Επιστήμη της Μιμητικής η οποία εξετάζει τα είδη, τις συμπεριφορές, τις ιδιότητες και τα χαρακτηριστικά των «μιμητών», των γονιδίων της νόησης.

Οι «μιμητές», όπως και τα γονίδια, είναι αναπαραγωγικά μόρια που μπορούν να αντιγράφουν τον εαυτό τους. Αντιγραφείς που μέσα από Μιμητικές διαδικασίες είναι υπεύθυνες για κάθε γνώση, ιδέα, όνειρο, ή τέχνη και επιτρέπουν μια πολιτιστική, τεχνολογική και πνευματική εξέλιξη, που δεν είναι δυνατή από την βιολογική εξέλιξη. Με αυτήν την έννοια οι «μιμητές», οι οποίοι στη ουσία αποτελούν «αφηρημένη» σύλληψη και όχι κάτι το χειροπιαστό, είναι οι βασικοί υπεύθυνοι της εξάπλωσης του πολιτισμού.

 

Το ενδιαφέρον εδώ, για το θέμα «Μονοθεϊσμός και Τρομοκρατία» είναι ότι ως προς τη «φύση» τους οι «μιμητές» των ιδεών παρομοιάζονται καλύτερα με τους ιούς και τα παράσιτα. Και ότι ορισμένες φορές χαρακτηρίζονται από επιθετικότητα. Οι Ιδέες εφ' όσον μπορούν να είναι αντικρουόμενες μπορούν να παρουσιάζουν και ανταγωνιστική συμπεριφορά.

Αυτή σπρώχνει τον φανατικό οπαδό μιας πεποίθησης στο να «βλάψει», αν μπορεί, τον οπαδό μιας αντίθετης άποψης, ακόμα και όταν λογικά ο άλλος άνθρωπος δεν αποτελεί απειλή. Και βέβαια μπορεί να μην είναι απειλή για τον άνθρωπο, οι «μιμητές» όμως των ιδεών του ενός αντιλαμβάνονται την «απειλή» μιας αντίθετης ιδέας και σπρώχνουν τον άνθρωπο φορέα αυτής της ιδέας να πολεμήσει για λογαριασμό της. Πρόκειται για διαμάχη «μιμητικών» οργανισμών.

Όταν οι άνθρωποι επικοινωνούν, προσπαθούν να περάσουν τις ιδέες τους στο κεφάλι κάποιου άλλου. Καθώς μπλέκουν σε συζητήσεις όταν έχουν κάποιες διαφορετικές ιδέες που καταλαμβάνουν τον ίδιο εξελικτικό «χώρο» στο νου τους οι διαφωνίες τους αντιπροσωπεύουν τις προσπάθειες των μιμητών της κάθε πλευράς να κερδίσει / αποικίσει την νοητική περιοχή του άλλου. Έτσι και οι συγκρούσεις ερμηνεύονται όχι ως συγκρούσεις συμφερόντων αλλά ως πόλεμοι ιδεών, και πιο καλά πόλεμοι «μιμητών», των αναπαραγωγικών στοιχείων των ιδεών.

Συχνά οι μιμητικές στρατηγικές διαφέρουν από τους στόχους των γονιδίων, γι' αυτό και συχνά υπάρχει διάσταση ή και σύγκρουση μεταξύ των νοητικών και των φυσικών επιθυμιών μας (π.χ. «Το μεν πνεύμα πρόθυμο, η δε σαρξ ασθενής»). Ο νους αντιμάχεται το σώμα όταν οι στόχοι των μιμητών των ιδεών μας συγκρούονται με τους στόχους των γονιδίων μας. Αυτό εξηγεί τη διάσταση μεταξύ σώματος και πνεύματος που νιώθουν οι άνθρωποι. Ενώ οι «εσωτερικές» διανοητικές διαμάχες περιγράφονται ως συγκρούσεις μεταξύ μιμητών που ανταγωνίζονται για τους ίδιους νοητικούς πόρους. Πολλές φορές δεν μπορούμε να θυμόμαστε δυο πράγματα ταυτόχρονα γιατί και τα δύο επιχειρούν να καταλάβουν τον ίδιο νοητικό χώρο στο μυαλό μας.

Όλα αυτά γίνονται γιατί οι ιδέες πεθαίνουν όταν ξεχνιούνται, και φαίνονται να το "ξέρουν". Γι' αυτό και παρουσιάζουν και αυτές ένα «ένστικτο» αυτοσυντήρησης που αποτελεί και το κύριο κίνητρο των «μιμητών» ιδεών για την διάδοσή τους. Όταν οι Ιδέες αποτυγχάνουν να διαδοθούν, πεθαίνουν, ξεχνιούνται. Κάτω από αυτό το πρίσμα υπάρχει «θάνατος των ιδεών» και Η Λήθη είναι το νεκροταφείο τους.

 

Το θέμα με τις Μονοθεϊστικές θρησκείες είναι ότι οι Μιμητές τους (τα γονίδια ? memes ? των θρησκευτικών τους ιδεών) μοιάζουν να είναι επιθετικότεροι από τους μιμητές άλλων ανταγωνιστικών ιδεών. Πρόκειται για περίπτωση «μολυσματικής» δράσης «μιμητικών» ιδεών οξείας μορφής και σ? αυτά ακριβώς εντοπίζεται ? σύμφωνα με αυτή τη θεωρία ? το αίτιο της θρησκευτικής βίας.

Βέβαια υπάρχουν πολλά είδη «μιμητών» (memes).

Α. Οι Συμβιωτικοί, που είναι ωφέλιμοι στα μεμονωμένα άτομα. Επιβιώνουν με το να γίνονται χρήσιμοι στους φορείς τους. Αυτές ιδέες παράγουν επιθυμητά αποτελέσματα, γι' αυτό και είναι πιο εύκολη η διατήρηση και η διάδοσή τους. Παραδείγματα:

- Κοίταζε πάντα προς και τις δυο κατευθύνσεις όταν περνάς ένα δρόμο

- Η μαγιά κάνει το ψωμί να φουσκώνει

Είναι συμβουλές που διευκολύνουν της ζωή μας ή και σώζουν ζωές.

Β. Οι Αλτρουιστικοί που είναι ωφέλιμοί στις ομάδες ανθρώπων. Επιβιώνουν με το να είναι διαθέσιμοι σε φορείς ικανούς να τις διαδώσουν. Εξασφαλίζουν τη σταθερότητα, με κόστος, ορισμένες φορές, τον περιορισμό των προσωπικών πράξεων επιβίωσης. Μερικές φορές τέτοιοι απομιμητές προτρέπουν τους φορείς τους να θυσιαστούν για το γενικότερο καλό της ομάδας της οποίας τα μέλη είναι φορείς αυτών των απομιμητών. Οι ηθικοί κώδικες και οι κώδικες συμπεριφοράς ανήκουν σ' αυτήν την κατηγορία:

- Μην σκοτώσεις

- Καλύτερα να δίνεις παρά να παίρνεις

Νόμοι, θρησκείες, φιλοσοφικά συστήματα, ιδεολογίες, ήθη και έθιμα εξαπλώνονται διαμέσου μιμητών Αλτρουιστικού τύπου.

Γ. Τέλος, οι Παρασιτικοί. Αυτοί οι (από)μιμητές δεν μπορούν να είναι ευεργετικοί και πολλές φορές βλάπτουν. Επιβιώνουν χωρίς να νοιάζονται για τις ανάγκες των φορέων τους και πολλές φορές εκμεταλλεύονται τις αδυναμίες του ανοσοποιητικού συστήματος του νου των φορέων τους (της νοητικής ικανότητάς τους να απορρίπτουν καταστροφικές απόψεις). Πολλές φορές αυτοί οι απομιμητές αποθαρρύνουν την αμφίδρομη επικοινωνία και εμπεριέχουν απειλές, ψέματα, παραπλανητικές πληροφορίες και επιθετική συμπεριφορά.

- Πρέπει να σκοτώνεις τους εχθρούς για να προστατεύεις τον τρόπο ζωής σου

- Χρησιμοποίησε το προϊόν μας για να γίνεις ελκυστικότερη, πιο επιτυχημένος κτλ.

Χρησιμοποιούνται στη Διαφήμιση και προώθηση προϊόντων, από τις καταστροφικές λατρείες, τους προπαγανδιστικούς οργανισμούς, και γενικά από εκείνους που ζητούν την προσοχή μας χωρίς να ενδιαφέρονται για εμάς.

Φαίνεται ότι τέτοιοι «Παρασιτικοί μιμητές» βρίσκουν πρόσφορο έδαφος στις θρησκείες, και ιδιαίτερα στις Μονοθεϊστικές. Ίσως γιατί μοιάζουν πάρα πολύ με τους φορείς των, μη-παρασιτικών, θρησκευτικών ιδεών που θεωρητικά ανήκουν στις «Αλτρουιστικές». Αυτό γιατί είναι φορές που κάποια «απειλητική» προτροπή δεν αντιπροσωπεύει απειλή αλλά προειδοποίηση. Η διαφορά μεταξύ Αλτρουιστικών και Παρασιτικών μιμητών δεν είναι πάντοτε ευδιάκριτη και κάτι που δεν ακούγεται καλό στ' αυτιά μας δεν είναι αναγκαστικά παρασιτικό, εφ' όσον είναι αλήθεια.

 

Από την άλλη?

Είναι γεγονός ότι σ? έναν κόσμο όπου το «μεγάλο ψάρι τρώει το μικρό», όπου ο νόμος και η τάξη και η «καλή συμπεριφορά» επιβάλλονται επισείοντας «ποινές» - από το σπίτι και το σχολείο μέχρι την κοινωνία, η τρομοκρατία ίσως να μην είναι αφύσικη?

Ακόμα η μετατροπή ενός ειρηνιστικού κινήματος (στην περίπτωσή μας, μιας μονοθεϊστικής θρησκείας) σε επιθετικό δεν είναι αποκλειστικότητα των θρησκειών. Πόσες φορές λαϊκές επαναστάσεις και κινήματα για «Αλλαγή» στο τέλος «καπελώθηκαν» και κατέληξαν σε λουτρά βίας, αίματος και διαφθοράς; Αρκεί να θυμηθούμε την κατάληξη της Γαλλικής Επανάστασης: έσβησε μέσα στην Τρομοκρατία. Όμοια η Ρωσική επανάσταση κατέληξε σε στρατόπεδα συγκέντρωσης (Γκουλάγκ) και μηχανισμούς κρατικής τρομοκρατίας (μυστικές αστυνομίες κτλ.). Όσο για τις πολυθεϊστικές θρησκείες πάντοτε είχαν και έχουν κι αυτές το μερίδιό τους στη βία με τη διαφορά ότι προβάλουν τη βία τους μέσα από εθνικά και πολιτικά αιτήματα αντί να τις «δικαιολογούν» θεολογικά όπως οι μονοθεϊστικές ? ίσως γιατί αυτό ταιριάζει καλύτερα σ? αυτές.

Ο Χριστιανισμός αποδίδει αυτές τις τάσεις εκφυλισμού ακόμα και των καλύτερων ιδεών και προθέσεων στο ότι «Όλος ο κόσμος βρίσκεται κάτω από την εξουσία του Πονηρού», εκείνου που φέρνει πόνο.

Γεγονός είναι ότι ζούμε σε ένα κόσμο Τρόμου. Οι κοινωνίες μας είναι και αυτές, Τρόμου. «Μη? τζιζ». Απαγορεύσεις, «υπό την απειλή?». Πάντοτε «για το καλό μας». Ο πολιτισμός μας αν το καλοσκεφτούμε συγκρατείται με το φόβο. Είναι «πολιτισμός» βασισμένος στον Φόβο. «Μην περνάς με κόκκινο θα σε γράψουν, θα σκοτωθείς?». Δεν περνάς με «κόκκινο» για να μη σε γράψουν ? πράξη Τρομοκρατίας της κοινωνίας, του πολιτισμού, ή για να μην σκοτωθείς, πράξη Τρομοκρατίας της φύσης.

Πώς να είναι διαφορετικά τα πράγματα στις θρησκείες; Ακόμα και η πιο ειρηνιστική θρησκεία μπορεί να εκφυλιστεί σε φορέα θρησκευτικής τρομοκρατίας μέσα σε κάποιο χρονικό διάστημα.

Να είναι τα Επιθετικά memes, οι φορείς μολυσματικών ιδεών που προκαλούν τη θρησκευτική τρομοκρατία στους μονοθεϊσμούς; Άραγε «ο κόσμος όλος εν τω πονηρώ κείται»; Μήπως η Εντροπία τους σύμπαντος ? η τάξη προς φθορά ? επηρεάζει και τις θρησκευτικές ιδέες;

Ίσως όλα μαζί τα παραπάνω. Ο Τρόμος είναι μέρος της ζωής.

Άλλωστε, από (μονοθεϊστικό) κοινωνικό και θρησκευτικό περιβάλλον βγήκε το «κι ο άγιος φοβέρα θέλει»!

[Νεφέλη]

Περαιτέρω πληροφορίες για τα memes:

 

http://www.memecentral.com/

http://en.wikipedia.org/wiki/Meme

http://pespmc1.vub.ac.be/MEMIN.HTML

http://memes.org/

http://www.susanblackmore.co.uk/memetics/index.htm

[johnny]

Είναι λιγάκι υπερβολικό σε μερικά σημεία...

Όσο για τις επαναστάσεις που λέει, οι παράγοντες που συνετέλεσαν στην αποτυχία τους, ποικίλουν και δε μπορούν να περιοριστούν μόνο στους παρασιτικούς μιμητές. Τα ναρκωτικά βέβαια που κατέπνιξαν κάποιες επαναστάσεις, ίσως συνδέονται με την ενδεχόμενη καταστολή των μιμητών, κάθε είδους, οπότε δε μπορούμε να βγάλουμε ένα ασφαλές συμπέρασμα...

Επίσης, υπάρχουν ορισμένα κενά στο πως συνδέει την τρομοκρατική (ή τρομοκρατημένη) αντίληψη με τους μιμητές. Οι επιθετικές ιδέες ίσως να συνδέονται με τους τελευταίους αλλά δε νομίζω ολόκληρη η ανθρώπινη ψυχολογία, με όλες τις απόρροιές της να οφείλεται εξ'ολοκλήρου σ'αυτούς. Εν ολίγοις, ο τύπος καλά το πάει με τους μιμητές και τις θρησκείες, αλλά σε μερικά σημεία, γενικεύει

επικίνδυνα...

Πάντως δεν αποκλείεται οι μιμητές να παίζουν μεγάλο ρόλο στα "εγκεφαλικά" δρώμενα, που επεκτείνονται βεβαίως βεβαίως και σε κοινωνικά και πολιτικά (με την ευρεία έννοια). Μάλιστα, ίσως να συνδέεται και με ένα πείραμα που είχα ακούσει ότι

είχαν κάνει... Δυο νησιά, το ένα σχετικά κοντά στο άλλο αλλά χωρίς να έχεις ξεκάθαρη οπτική επαφή από το ένα στο άλλο... Σ'αυτά τα δυο νησιά, έβαλαν μαιμούδες, με μια διαφορά όμως... Στο ένα, είχαν μάθει τις μαιμούδες να τρώνε με κουτάλια, ενώ στο άλλο είχαν βάλει κουτάλια, αλλά οι μαιμούδες δεν ήξεραν σε τι χρησιμεύουν... Αποτέλεσμα: Μετά από ένα χρονικό διάστημα, και οι δεύτερες μαιμούδες είχαν μάθει να τρώνε με κουτάλια (χωρίς να έχουν οπτική επαφή με τις

"εκπαιδευμένες"!!! Αν δεχτούμε πως αυτό το φαινόμενο οφείλεται σε μιμητές, τότε θα πρέπει να δεχτούμε επίσης πως μεταδίδονται (θέλετε τηλεπαθητικά? so be it!). Αυτό ίσως να συνδέεται και με τον ιερό πόλεμο ή τις σταυροφορίες, από την άποψη ότι γίνεται μαζικά και με μια "υποφαινόμενη" κοινή συνείδηση... η οποία πλανάται στον αέρα με τη μορφή των ηλεκτρομαγνητικά μεταδιδόμενων μιμητών (ναι, κι

εγώ με "έστειλα" λίγο με το τελευταίο )...

[Νεφέλη]

Αυτό ίσως να συνδέεται και με τον ιερό πόλεμο ή τις σταυροφορίες, από την άποψη ότι γίνεται μαζικά και με μια "υποφαινόμενη" κοινή συνείδηση... η οποία πλανάται στον αέρα με τη μορφή των ηλεκτρομαγνητικά μεταδιδόμενων μιμητών

Ή μπορούμε πολύ απλά να το πούμε ψυχολογία της μάζας και συμπεριφορά του όχλου...