Ο ρόλος της ψυχικής κατάστασης

[Νεφέλη]

Ο ρόλος της ψυχικής κατάστασης στην αντιμετώπιση μιας νόσου

Ποιος είναι ο ρόλος του συναισθήματος ή απλά της ψυχικής κατάστασης, για την καλή ή κακή κατάσταση, για τη διατήρηση ή την απώλεια της υγείας, για την προφύλαξη από την αρρώστια, για τη θεραπεία από μια οποιαδήποτε νόσο ή ακόμα και για την ειρηνική συμβίωση με μια νόσο;

Ποια είναι η σχέση, αν υπάρχει, μεταξύ της ψυχής και του σώματος, και αντίστροφα, του σώματος και της ψυχής;

Είναι οι ψυχοσωματικές επιδράσεις θεραπευτικές ή καταστροφικές, ιαματικές ή νοσογόνες;

Αποτελούν επινοήματα πανούργων εκμεταλλευτών του ανθρώπινου πόνου και της ανθρώπινης ευπιστίας και ελπίδας ή πρόκειται για πραγματικότητα;

 

Ο Καθηγητής Robert Adams, της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου του Rochester, πρωτοπόρος και βαθύς γνώστης του θέματος, λέει:

 

«Μικρή μόνο αμφιβολία υπάρχει για τη δυνατότητα μεταβολής της πορείας μιας νόσου με χειρισμούς ψυχολογικών παραγόντων. Για να καταστεί όμως αυτή η γνώση χρήσιμη στο γιατρό, χρειάζεται να κατανοήσουμε τους μηχανισμούς αυτής της επίδρασης.»

 

Ο καθένας μας αποτελείται από ένα τεράστιο πληθυσμό κυττάρων - κάπου 100 τρισεκατομμύρια, δηλαδή είκοσι χιλιάδες φορές ο ανθρώπινος πληθυσμός ολόκληρου του πλανήτη - που το καθένα αποτελεί ένα αφάνταστα πολύπλοκο και τέλεια οργανωμένο «κόσμο». Ο πληθυσμός αυτός βρίσκεται σε μια συνεχή δυναμική ισορροπία, με την έννοια ότι τα περισσότερα από αυτά τα κύτταρα καταστρέφονται με ρυθμό κάπου έξι εκατομμυρίων ανά δευτερόλεπτο, και βέβαια αναπαράγονται με τον ίδιο περίπου ρυθμό. Σχεδόν στο σύνολό τους, αυτά τα κύτταρα, τα οποία είναι συγκροτημένα έτσι ώστε να αποτελούν τα διάφορα όργανα του ανθρωπίνου σώματος ? οστά, μύες, καρδία, αγγεία, στομάχι, έντερο, συκώτι, πνεύμονες, νεφροί, ενδοκρινείς αδένες, αίμα, λέμφος, δέρμα, κλπ., - λειτουργούν συνεχώς, με αποκλειστικό σκοπό τη διατήρηση της σταθερότητας όσον αφορά τη σύσταση του υγρού που τα περιβάλλει (εξω-κυττάριο υγρό). Για να γίνονται όμως όλα αυτά απαιτείται η παρουσία ενός συντονιστικού οργάνου που να κατευθύνει τις λειτουργίες όλων αυτών των λειτουργικών μονάδων του σώματος, ανάλογα με τις ανάγκες της κάθε στιγμής. Και αυτό το όργανο είναι το νευρικό μας σύστημα, με την επέκτασή του που είναι το σύστημα των ενδοκρινών αδένων.

 

Πράγματι, ένας σχετικά μικρός αριθμός κυττάρων, κάπου 100 δισεκατομμύρια, τα οποία μετά τη γέννησή τους δεν διαθέτουν την ικανότητα για αναπαραγωγή, αποτελούν το νευρικό σύστημα. Δηλαδή απαρτίζουν ένα αφάνταστα πολύπλοκο μηχανισμό για την πρόσληψη, την επεξεργασία και την καταχώρηση στοιχείων, τα οποία προέρχονται τόσο από τον έξω κόσμο, όσο και από το εσωτερικό περιβάλλον του οργανισμού. Μετά την κατάλληλη επεξεργασία αυτών των πληροφοριακών στοιχείων, το σύστημα επενεργεί σε κύτταρα, ιστούς και όργανα, κατά τέτοιο τρόπο, ώστε να εξασφαλίζεται η αρμόζουσα σε κάθε περίπτωση συμπεριφορά, για τη διατήρηση του οργανισμού σε φυσιολογική κατάσταση. Πρόκειται δηλαδή για ένα σύστημα αυτόματο, που λειτουργεί με βάση ορισμένες, συγκεκριμένες προδιαγραφές.

 

Εκτός όμως από την τυποποιημένη αυτή αυτόματη λειτουργία, το νευρικό σύστημα, σε περισσότερο εξελιγμένους οργανισμούς και ιδιαίτερα στον άνθρωπο, έχει και άλλες εξαιρετικά ενδιαφέρουσες λειτουργίες. Έτσι, έχει τη δυνατότητα να δημιουργεί στον οργανισμό, με βάση το εναποθηκευμένο περιεχόμενό του και τα πληροφοριακά στοιχεία με τα οποία συνεχώς τροφοδοτείται , το αίσθημα της συνειδητότητας, με τα συνακόλουθα συναισθήματα: αγάπη, ανησυχία, ανία, απογοήτευση, δυστυχία, ενθουσιασμό, επιθυμία, ευτυχία, εχθρότητα, ζήλια, ηρεμία, θλίψη, θυμός, ικανοποίηση, κατάθλιψη, λύπη, μίσος, οργή, πλήξη, φόβο, χαρά, κλπ. Όλες αυτές οι ψυχικές καταστάσεις επηρεάζουν με τη σειρά τους τις μη συνειδητές λειτουργίες του νευρικού συστήματος, κατά τρόπον ώστε να καθίσταται ο οργανισμός ικανός για την ανάλογη συμπεριφορά του.

 

Φαίνεται λοιπόν ότι, σύμφωνα με τα παραπάνω, μπορεί ο καθένας να χρησιμοποιήσει αυτό το μηχανισμό για να επηρεάσει, με τη δημιουργία των κατάλληλων συναισθημάτων, διάφορες λειτουργίες στον οργανισμό, μεταξύ των οποίων και τη δραστηριότητα και την αποτελεσματικότητα του ανοσοποιητικού συστήματος.

 

ΠΡΟΣΟΧΗ όμως: η ίδια μέθοδος μπορεί να φέρει πολύ διαφορετικά, και σε πολλές περιπτώσεις αντιφατικά αποτελέσματα στα διάφορα άτομα. Ο λόγος είναι ότι ο καθένας μας αντιδρά στις διάφορες καταστάσεις με εντελώς δικό του, απόλυτα προσωπικό τρόπο, ο οποίος δεν φαίνεται να μπορεί να αλλάξει με τίποτε.

Ο τρόπος αυτός φαίνεται να είναι γενετικά καθορισμένος από τα γονίδιά του, τα οποία είναι υπεύθυνα για το σχηματισμό του κάθε κυττάρου του σώματός μας και κατά συνέπεια και της ψυχικής μας συγκρότησης, αλλά και μοναδικότητας.

 

Πηγή:

http://www.iatroclub.gr/

http://www.mindtrap.gr/

[Αρχάγγελος]

13 χρόνια μετά φαίνεται τα πράγματα  να είναι πιο ξεκάθαρα στον τομέα αυτό. Η έννοια της σωματοποίησης ψυχικών καταστάσεων, τα ψυχοσωματικά συμπτώματα, αλλά και οι ψυχογενείς παθήσεις είναι πλέον όροι που χρησιμοποιούνται στην καθημερινότητα. Η ψυχική κατάσταση λοιπόν, όχι μόνο μπορεί να βελτιώσει μια νόσο, αλλά μπορεί και να την προκαλέσει. 

[Sucore]

On 11/5/2004 at 12:08 PM, Νεφέλη said:

Εκτός όμως από την τυποποιημένη αυτή αυτόματη λειτουργία, το νευρικό σύστημα, σε περισσότερο εξελιγμένους οργανισμούς και ιδιαίτερα στον άνθρωπο, έχει και άλλες εξαιρετικά ενδιαφέρουσες λειτουργίες. Έτσι, έχει τη δυνατότητα να δημιουργεί στον οργανισμό, με βάση το εναποθηκευμένο περιεχόμενό του και τα πληροφοριακά στοιχεία με τα οποία συνεχώς τροφοδοτείται , το αίσθημα της συνειδητότητας, με τα συνακόλουθα συναισθήματα: αγάπη, ανησυχία, ανία, απογοήτευση, δυστυχία, ενθουσιασμό, επιθυμία, ευτυχία, εχθρότητα, ζήλια, ηρεμία, θλίψη, θυμός, ικανοποίηση, κατάθλιψη, λύπη, μίσος, οργή, πλήξη, φόβο, χαρά, κλπ. Όλες αυτές οι ψυχικές καταστάσεις επηρεάζουν με τη σειρά τους τις μη συνειδητές λειτουργίες του νευρικού συστήματος, κατά τρόπον ώστε να καθίσταται ο οργανισμός ικανός για την ανάλογη συμπεριφορά του.

Με μπερδεύει πολύ αυτή η πρόταση.

Θέλει να πει πως το νευρικό σύστημα δημιουργεί το αίσθημα της συνειδητότητας; 
Υπάρχει κάτι που να υποστηρίζει έμπρακτα αυτό;

Τέλος πάντων, για να νιώσεις καλά, πρέπει να υπάρχει υποστήριξη από το σώμα και τη ψυχολογία σου.
Από το σώμα είναι σχετικά εύκολο, λίγη γυμναστικούλα, καλή διατροφή, και προσοχή στις καταχρήσεις.
Με τη ψυχολογία είναι πιο περίπλοκο, πρέπει να γνωρίζεις το τι θες και τι δε θες και να πράττεις αναλόγως (πολύ απλά).

Ότι καταναλώνεις είσαι, και συναισθηματικά, και υλικά.
Εσύ ο ίδιος επέλεξες αυτή τη θέση για εσένα, και εσύ μόνο μπορείς να την αλλάξεις.

Δεν μιλάμε βέβαια για περίπλοκες νόσους, αλλά για αυτές που θα κάνουν τον κύκλο τους ούτως ή άλλως.

Οπότε φαινομενικά θεραπευόμαστε γρηγορότερα, αλλά στη πραγματικότητα φτάιει το που επικεντρωνόμαστε:
Κάποιος που δε θα νοιάζεται για τις δυσκολίες μιας νόσου θα θεωρήσει πως θεραπεύτηκε γρηγορότερα από κάποιον που επικεντρώνεται στις δυσκολίες της, με τη προϋπόθεση πως έχουν ακριβώς τον ίδιο χρόνο ανάρρωσης σε εργαστηριακές συνθήκες.
(και ναι, ο οργανισμός μας έχει αντικαρκινικούς  μηχανισμούς από μόνος του, το θέμα είναι να μην υπάρξει έξαρση των καρκινικών κυττάρων).

 

ΥΓ1. Και οι δύο πηγές είναι εκτός
ΥΓ2. Το αυτόνομο κεντρικό σύστημα ευθύνεται για τις αντιδράσεις μας στα συναισθήματα.

 

 

Edited November 16, 2017 by Sucore

[Νεφέλη]

7 hours ago, Αρχάγγελος said:

13 χρόνια μετά φαίνεται τα πράγματα  να είναι πιο ξεκάθαρα στον τομέα αυτό.

Τότε μάλιστα δεν είχα ακόμα γνωρίσει την Ψυχονευροανοσολογία. Νέο κλάδο της Ιατρικής στον οποίο συνεργάζονται Ψυχίατροι, Ενδοκρινολόγοι, Νευρολόγοι και Ογκολόγοι. Τα αποτελέσματα των πειραμάτων τους είναι ιδιαίτερα ενδιαφέροντα και είναι αυτός ο ιατρικός κλάδος που πρωτοχρησιμοποίησε τον όρο "νούσωμα".

Όταν πρωτοασχολήθηκα με την Νευροανοσολογία, με είχε εντυπωσιάσει που πολλοί γιατροί του κλάδου συχνά λένε ότι "δεν μπορούν πιά να ξεχωρίσουν πότε σταματά ο νους (η σκέψη) και πότε ξεκινά το σώμα".

Αν και η Ψυχονευροανοσολογία έχει εφαρμογή σε κάθε ιατρικό κλάδο, έχει εντοπίσει περισσότερο τις έρευνές της στον καρκίνο. Είχα γράψει τότε και ένα σχετικό άρθρο, το οποίο όμως δεν δημοσιεύτηκε πότε (δεν θυμάμαι γιατί).

Αν δεν βαριέσαι (γιατί είναι μεγάλο) ρίξε μια ματιά:

 

Ψυχονευροανοσολογία

Η δύναμη των συναισθημάτων

 

Κατά τον 16^ο και 17^ο αιώνα, η Δυτική επιστήμη της Ιατρικής διαχώρισε την σχέση του νου και των συναισθημάτων από το σώμα και την κατάσταση της υγείας του.

Επί τέσσερις σχεδόν αιώνες δηλαδή, οι επιστήμονες αδιαφορούσαν για την επιρροή της ψυχολογίας του ασθενή σε προβλήματα υγείας, σε αντίθεση με τις αρχαιότατες ιατρικές γνώσεις της ανθρωπότητας που ανέκαθεν έκρινε σημαντική τη διάθεση του ασθενή για τη θεραπεία του. Με την πρόοδο της τεχνολογίας μάλιστα, που επέτρεψε την παρακολούθηση των κυττάρων και των βακτηριδίων και κατ' επέκταση τη δημιουργία εξελιγμένων χημικών ουσιών και αντιβιοτικών, η Ιατρική επικεντρώθηκε στην καταπολέμηση των ασθενειών αποκλειστικά μέσω των εργαστηριακών μεθόδων θεραπείας και των ισχυρών φαρμάκων.

Όμως, κατά την δεκαετία του ‘20, ο Walter Β. Cannon, Φυσιολόγος και Πρόεδρος της American Physiological Society, σε έρευνα που διεξήγαγε με ζώα παρατήρησε την σχέση μεταξύ άγχους και νευροενδοκρινολογικών αντιδράσεων. Περίπου 30 χρόνια αργότερα, ο Ενδοκρινολόγος Hans Hugo Bruno Selye, έχοντας πλέον την βοήθεια της τεχνολογικής προόδου, όρισε με σαφήνεια την επιρροή του άγχους στην υγεία. Από την δεκαετία του ‘60 και μετά, όλο και περισσότεροι ιατρικοί ερευνητές επιβεβαίωναν με επιστημονικά πειράματα την άμεση σχέση των συναισθημάτων και της ψυχολογίας του ατόμου με την φυσική του υγεία. Η Ιατρική έπρεπε να ξαναλάβει σοβαρά υπ’ όψη αυτήν την σχέση. 

Έτσι, το 1977, σε συνέδριο του φημισμένου Πανεπιστήμιου του Yale, ‘γεννήθηκε’ μια νέα ειδικότητα της ιατρικής που αρχικά ονομάστηκε ‘Συμπεριφοριακή Ιατρική’. Αργότερα έγινε ευρύτερα γνωστή ως Ψυχονευροανοσολογία. Η Ψυχολογία, η Ψυχιατρική, η Νευρολογία, η Ενδοκρινολογία και ολοένα και περισσότερες ειδικότητες της ιατρικής εκδηλώνουν το ενδιαφέρον τους προς την Ψυχονευροανοσολογία και συνεργάζονται για την εφαρμογή της.

[ H διάθεσή μας επηρεάζει την υγεία μας ]

Η Νευρολόγος Candice Β. Pert, Ph.D., διεθνώς αναγνωρισμένη για την προσφορά της στις έρευνες σχετικά με το πως τα χημικά του σώματός μας δημιουργούν ένα δυναμικό δίκτυο επικοινωνίας μεταξύ νου και σώματος, δήλωσε χαρακτηριστικά: «δεν μπορώ πλέον να έχω έναν καθαρό διαχωρισμό μεταξύ νου και σώματος».

Μας είναι ήδη γνωστές περιπτώσεις ψυχοσωματικών περιστατικών, όπως για παράδειγμα οι λεγόμενοι ‘κατά φαντασίαν ασθενείς’, που παρουσιάζουν όλα τα συμπτώματα της ασθένειας που νομίζουν ότι έχουν, χωρίς όμως να έχουν την ίδια την ασθένεια.

Ένα άλλο πιο θεαματικό και εντυπωσιακό ψυχοσωματικό σύμπτωμα είναι τα πλέον πασίγνωστα ‘Στίγματα’, όπου ο ασθενής μέσω των συναισθηματικών εξάρσεών του και μόνο, προκαλεί πληγές στο σώμα του.

Η Ψυχοσωματική, που αποτελεί πλέον επίσημα κλάδο της σύγχρονης Ψυχιατρικής τις τελευταίες δύο δεκαετίες, εστιάζεται σ’ αυτά τα φαινόμενα.

Η Ψυχονευροανοσολογία προχωρά ένα βήμα παραπέρα, ξεφεύγοντας από τα στενά όρια της Ψυχιατρικής και αναζητά τον βιοχημικό τρόπο λειτουργίας των ψυχοσωματικών συμπτωμάτων και με ποιο τρόπο συμβαίνει πρακτικά αυτή η αλληλεπίδραση μεταξύ του νου και του σώματος.

Μέσω αυτής της ερευνητικής αναζήτησης, η Ψυχονευροανοσολογία ανακάλυψε ιδιαίτερα ενδιαφέρουσες λειτουργίες του σώματος και πλέον απέδειξε ότι τα ψυχοσωματικά συμπτώματα δεν είναι ‘αποκλειστικότητα’ των ατόμων με ψυχικά διαταραγμένη προσωπικότητα, αλλά αντιθέτως είναι κάτι που συμβαίνει σε όλους μας. Πιο συγκεκριμένα, οι έρευνες του κλάδου οδήγησαν σε μια καίρια σύνδεση των συναισθημάτων με το ανοσοποιητικό σύστημα.

Ο Ψυχολόγος Daniel Goleman στο βιβλίο του ‘Emotional Intelligence and Social Intelligence: The New Science of Human Relationships’ (που τιμήθηκε ως ‘Best Seller’ από την New York Times), μας εξηγεί με απλά λόγια τον ρόλο και έργο του ανοσοποιητικού συστήματος:

«Τα κύτταρα του ανοσοποιητικού ταξιδεύουν με τις φλέβες σε όλο το σώμα, συναντώντας κάθε άλλο κύτταρο. Τα κύτταρα που αναγνωρίζουν, τα αφήνουν ανέπαφα. Αυτά που δεν μπορούν ν’ αναγνωρίσουν, τους επιτίθενται. Αυτή η επίθεση, είτε μας προστατεύει έναντι ιών, βακτηριδίων και καρκίνου ή, όταν τα κύτταρα του ανοσοποιητικού κάνουν λανθασμένη αναγνώριση υγιών κυττάρων του οργανισμού μας, δημιουργούν αυτο-ανοσοποιητική νόσο, όπως αλλεργίες».

Εκτεταμένες έρευνες έχουν πλέον αποδείξει ότι το ανοσοποιητικό μας σύστημα είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με τον εγκέφαλό μας και κατά συνέπεια με τις σκέψεις και τα συναισθήματά μας. Ανάλογα με την κάθε μας σκέψη ή συναίσθημα, ο εγκέφαλος αυτόματα εκκρίνει ορμόνες και χημικά που ονομάζονται ‘νευροπεπτίδες’. Αυτές οι ορμόνες και νευροπεπτίδες είναι που επηρεάζουν άμεσα και καταλυτικά το ανοσοποιητικό μας σύστημα, ενδυναμώνοντας ή αποδυναμώνοντάς το, ανάλογα.

Βέβαια, δεν θα πρέπει να τρομάξουμε πιστεύοντας ότι κάθε φορά που στεναχωριόμαστε ή θυμώνουμε, κινδυνεύουμε να αρρωστήσουμε. Οι γιατροί και επιστήμονες του χώρου της Ψυχονευροανοσολογίας, τονίζουν ότι δεν είναι οι φυσιολογικές (και αναπόφευκτες) συναισθηματικές εναλλαγές που απειλούν το ανοσοποιητικό μας σύστημα, αλλά ένα μόνιμο αρνητικό συναίσθημα. Όταν, δηλαδή, το άγχος, η οργή και η στεναχώρια, ‘μονοπωλούν’ την διάθεσή μας, τότε αρχίζει ο κίνδυνος για την φυσική μας υγεία. Αργά αλλά σταθερά θα εξασθενήσουν την φυσική μας άμυνα, προκαλώντας αρχικά μικρής σημασίας προβλήματα, τα οποία όμως με το χρόνο είναι πολύ πιθανό να εξελιχθούν σε σοβαρά προβλήματα υγείας.

Αντίστοιχα, μια μακροχρόνια κυρίως θετική διάθεση, μπορεί να ευεργετήσει την υγεία του σώματός μας θεαματικά.

Είμαστε όμως άνθρωποι, και επομένως έχουμε φόβους και επιθυμίες. Συνεπώς είναι μάλλον αδύνατο για τον μέσο άνθρωπο να αποβάλλει τελείως ή έστω σε μεγάλο βαθμό τα αρνητικά συναισθήματα από την καθημερινότητά του. Ειδικά την «μεγάλη μάστιγα των μοντέρνων καιρών»: το άγχος. 

Όμως, σύμφωνα με τις μελέτες της Ψυχονευροανοσολογίας, το άγχος, που συχνά κατηγορείται ως υπαίτιος ποικιλίας προβλημάτων υγείας, δεν είναι απαραίτητα ‘η ρίζα του κακού’. Πολλοί άνθρωποι μπορούν να υπερνικούν το άγχος τους αντιδρώντας πιο σωστά στις καταστάσεις που το έχουν προκαλέσει. Αρκετοί επίσης άνθρωποι, ‘λειτουργούν’ καλύτερα όταν είναι υπό πίεση. Το πρόβλημα ξεκινά όταν το άγχος είναι ανεξέλεγκτο, μόνιμο και καταλυτικό.

Υψηλά επίπεδα αρνητικού άγχους για μεγάλα χρονικά διαστήματα, προκαλούν μόνιμη έκκριση ορμονών στο αίμα, όπως η αδρεναλίνη και η κορτισόλη, οι οποίες δρουν βλαβερά στα ζωτικά συστήματα του οργανισμού και μπορούν να αυξήσουν το σάκχαρο και την πίεση, με τελικό αποτέλεσμα τον διαβήτη ή κάποια καρδιακή ασθένεια. Η συχνή έκκριση αυτών των ορμονών σε μεγάλη διάρκεια, μπορεί να εμποδίσει την ικανότητα του οργανισμού να διατηρηθεί υγιής.

Όταν λοιπόν υπάρχει σωματική δυσφορία που έχει προκληθεί από άγχος (όπως για παράδειγμα δύσπνοια, ταχυκαρδία, ζαλάδα, κλπ) τότε είναι που πρέπει να δώσουμε μεγάλη σημασία στο ‘μήνυμα κινδύνου’ που στέλνει το σώμα μας. Τότε είναι που πρέπει οπωσδήποτε να βρούμε έναν τρόπο να χαλαρώσουμε. 

[ Η προσφορά της Ψυχονευροανοσολογίας στον πόλεμο εναντίον του Καρκίνου ]

Ο καρκίνος είναι μια ασθένεια που μαστίζει την ανθρωπότητα επί αιώνες και ο πόλεμος εναντίον του συνεχίζεται μέχρι σήμερα. Συχνά όμως απορούμε βλέποντας τους ανθρώπους που έχουν ασθενήσει και αυτούς που δεν έχουν. Για παράδειγμα, δεν είναι σπάνιο να βλέπουμε ανθρώπους που δεν πίνουν, δεν καπνίζουν, φροντίζουν για την σωματική τους κατάσταση, να εκδηλώνουν καρκίνο.

Αντίθετα, παρατηρούμε ανθρώπους που έχουν κακές συνήθειες, όπως το τσιγάρο και το αλκοόλ ή που γενικότερα δεν προσέχουν την υγεία τους, να μην αντιμετωπίζουν ποτέ το πρόβλημα του καρκίνου.

Αναμφίβολα βέβαια κανείς δεν πρόκειται ποτέ να υποστηρίξει ότι δεν είναι καρκινογόνα κάποια πράγματα όπως το τσιγάρο ή το αλκοόλ. Τι είναι όμως αυτό που ‘σώζει’ κάποιους από τον κίνδυνο και ‘καταδικάζει’ κάποιους άλλους;

Αρχικά, θα πρέπει να γνωρίζουμε ότι από την στιγμή που γεννιόμαστε το ανοσοποιητικό μας σύστημα πολεμά τα καρκινικά κύτταρα, απαγορεύοντάς τους να αναπτυχθούν. Ένα υγιές ανοσοποιητικό σύστημα μας απαλλάσσει από την βλαβερή δράση των καρκινικών κυττάρων, πολύ πριν αυτά αναπτυχθούν σε όγκους. Άλλωστε, είναι ήδη γνωστό ότι ο καρκίνος δεν είναι μια ασθένεια εξωγενής. Αντίθετα, η παρουσία της υποδηλώνει αδύναμο ανοσοποιητικό σύστημα, για μεγάλη χρονική περίοδο, που ως τελικό αποτέλεσμα επιτρέπει την ανάπτυξη των καρκινικών κυττάρων.

Οι αιτίες αποδυνάμωσης του ανοσοποιητικού συστήματος είναι σίγουρα πολλές. Όμως, μετά από αρκετές έρευνες, φαίνεται ότι μερικές αιτίες είναι πιο συχνές και πιο σημαντικές από άλλες. Κι αυτές εντοπίζονται στην ψυχολογική κατάσταση του ατόμου.

Όπως απέδειξαν οι μελέτες, ο καρκίνος συχνά εμφανίζεται σε διάστημα περίπου 18 μήνες μέχρι 2 χρόνια μετά από ένα δυσάρεστο και συνταρακτικό γεγονός στην ζωή του ασθενή, το οποίο δεν κατάφερε ποτέ να ξεπεράσει. Ένα ψυχοφθόρο διαζύγιο ή ο θάνατος αγαπημένου προσώπου ή μια σημαντική επαγγελματική ή οικογενειακή κρίση, μπορούν να προκαλέσουν σοβαρό ψυχολογικό τραύμα στο άτομο, το οποίο δύσκολα ξεπερνιέται.

Επιπλέον, συνήθως μετά από τόσο σοβαρά γεγονότα, το άτομο τείνει να αλλάζει τρόπο ζωής και διατροφικές συνήθειες προς το χειρότερο. Ίσως να καταφύγει στο αλκοόλ, στα ναρκωτικά ή σε άλλες βλαβερές ουσίες, ίσως να πάψει να τρέφεται σωστά, και πολύ συχνά, λόγω της οργής και της κατάθλιψης που ακολουθούν τέτοια γεγονότα, χάνει την διάθεσή του για υγιείς και ωφέλιμες απασχολήσεις στην ζωή του. Όλ’ αυτά σαφώς επιβαρύνουν περισσότερο την φυσική του υγεία.

Ο πρωτοπόρος ερευνητής και Ψυχοθεραπευτής Lawrence LeShan αναφέρει κάποια χαρακτηριστικά της ψυχολογίας των ατόμων που έχουν προδιάθεση για καρκίνο, και τα ονομάζει «η προσωπικότητα με καρκινική ροπή». Τα κύρια χαρακτηριστικά αυτής της προσωπικότητας, είναι η χαμηλή αυτοπεποίθηση και ο καταπιεσμένος θυμός που προκαλούν την έκκριση ορμονών που αποδυναμώνουν το ανοσοποιητικό σύστημα. Η χαμηλή αυτοπεποίθηση και ο καταπιεσμένος θυμός, είναι συνηθισμένα γνωρίσματα της ψυχολογίας του ατόμου που βίωσε ένα σοβαρό γεγονός στη ζωή του.

Ο Dr. Deepak Chopra, ένας από τους επιφανέστερους αντιπροσώπους της θεραπείας μέσω της Ψυχονευροανοσολογίας, εξηγεί:

«Η επαναστατική θεραπευτική σώματος-νου, βασίστηκε σ’ αυτήν την απλή ανακάλυψη: Όπου πάει η σκέψη, πάει και κάποιο χημικό. Αυτή η ανακάλυψη έγινε ένα ισχυρό εργαλείο που μας επιτρέπει να καταλάβουμε, για παράδειγμα, γιατί οι χήρες έχουν διπλάσιες πιθανότητες να εμφανίσουν καρκίνο του μαστού και γιατί οι χρόνια καταθλιπτικοί έχουν τετραπλάσιες πιθανότητες να νοσήσουν. Και στις δύο περιπτώσεις, η καταπονημένη ψυχολογία μεταφράζεται σε βιοχημικά που προκαλούν νόσο.»

Όπως ήδη γνωρίζουμε από την σύγχρονη ιατρική, μετά την αφαίρεση των καρκινογόνων ιστών με χειρουργική επέμβαση τον ‘λόγο’ έχει η ανοσοποιητική άμυνα του ασθενή για να πολεμήσει την πιθανή βακτηριδιακή επίθεση. Γι’ αυτό το ανοσοποιητικό σύστημα παίζει τον σημαντικότερο ρόλο στην καταπολέμηση της επανεμφάνισης ή μετάστασης του καρκίνου.

Το πρόβλημα είναι ότι η διάγνωση καρκίνου από μόνη της προκαλεί σοβαρό συναισθηματικό πλήγμα, που φυσικά δεν διευκολύνει καθόλου την κατάσταση του ασθενή.

Ο πανικός, ο φόβος και η απόγνωση που ακολουθούν την διάγνωση και εξακολουθούν να υφίστανται καθ’ όλη την διάρκεια των επεμβάσεων και θεραπείας, επιβαρύνουν ακόμα περισσότερο το ήδη αποδυναμωμένο ανοσοποιητικό του σύστημα. Σε κάποιες μάλιστα περιπτώσεις, μπορούν να προκαλέσουν την ραγδαία εξέλιξη της ασθένειας.

Για να μπορέσουμε λοιπόν να πολεμήσουμε τον καρκίνο, θα πρέπει πρώτα να εξασφαλίσουμε την ψυχολογική ανάκαμψη του ασθενή, ώστε να επιτύχουμε την ενδυνάμωση του ανοσοποιητικού του συστήματος. Η Ψυχονευροανοσολογία κινείται πρακτικά με σκοπό την ενίσχυση της ψυχολογικής κατάστασης του ασθενή.

 

Το 1932, ο Γερμανός Ψυχίατρος Johannes Schultz, παρουσίασε μια τεχνική την οποία ονόμασε ‘Αυτογενετική’ η οποία, όπως παρατήρησε, μπορεί να βελτιώσει την ψυχολογική κατάσταση των ασθενών και κατά συνέπεια να ενισχύσει το ανοσοποιητικό τους σύστημα. Η τεχνική αυτή προϋποθέτει περίπου ένα τέταρτο της ώρας κάθε μέρα, κατά προτίμηση μετά το πρωινό ξύπνημα, και δεν είναι τίποτε περισσότερο πέραν μιας απλουστευμένης μορφής Γιόγκα και οραματισμού, όπως και ο ίδιος δήλωσε.

Πολύ αργότερα, η εξειδικευμένη νοσηλεύτρια Margaret Hidderley, ενδιαφέρθηκε για την επιβεβαίωση της αποτελεσματικότητας της ‘Αυτογενετικής’. Διεύθυνε έρευνα διάρκειας δύο μηνών, σε ασθενείς με καρκίνο. Οι 31 γυναίκες που έλαβαν μέρος στην έρευνα, ήταν ασθενείς με καρκίνο του μαστού σε πρώιμο στάδιο, μετά από μαστεκτομή και αφ’ ότου είχαν ήδη λάβει ανοσοενισχυτική ακτινοθεραπεία. Οι γυναίκες χωρίστηκαν τυχαία σε δύο ομάδες. Η Ομάδα ‘Α’ λάμβανε μονάχα κατ’ οίκον απλές ιατρικές επισκέψεις. Η Ομάδα ‘Β’ λάμβανε κατ’ οίκον ιατρικές επισκέψεις και ακολουθούσε την τεχνική και το πρόγραμμα της ‘Αυτογενετικής’. Με την έναρξη της έρευνας λήφθηκαν κύτταρα Τ και Β απ’ όλες τις ασθενείς και κατόπιν ξαναλήφθηκαν στην λήξη, για να συγκριθούν. Τα κύτταρα αυτά θα έδιναν πληροφορίες για τις πιθανές μεταβολές στο ανοσοποιητικό σύστημα. Τα κύτταρα των γυναικών της Ομάδας ‘Α’ έδειξαν μικρές έως καθόλου μεταβολές. Αντίθετα, τα κύτταρα των γυναικών της Ομάδας ‘Β’ έδειξαν αυξημένη ανοσολογική ανταπόκριση.  

~*~*~

Η Janice Kiecolt-Glaser, Καθηγήτρια Ψυχιατρικής και Ψυχολογίας του Ιατρικού Κολλεγίου Ιατρικής του Οχάιο, σε συνεργασία με τον Dr. Ronald Glaser, διεξήγαγαν σειρά ερευνών σε ασθενείς με AIDS και σε ασθενείς με καρκίνο.  Προσέφεραν ψυχολογική υποστήριξη και οδηγίες για την διαχείριση του άγχους και των αρνητικών συναισθημάτων που προκαλεί η ασθένεια στον πάσχοντα. Μετά από έξι μήνες εντατικής παρακολούθησης και ψυχολογικής καθοδήγησης, παρουσιάστηκε σημαντική βελτίωση στην λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος των ασθενών.

[ Η αρχαία γνώση σε συνεργασία με την νέα επιστήμη ]

«Προτιμώ να γνωρίζω τον άνθρωπο που έχει την ασθένεια, παρά την ασθένεια που έχει ο άνθρωπος» - Ιπποκράτης

Για περισσότερα από 5.000 χρόνια, η Ιατρική, με πρωτοπόρους τους Κινέζους, τους Ινδούς και τους Έλληνες της αρχαιότητας, στήριζε την υγεία του σώματος στην καλή ψυχολογία του ατόμου. Μια μεγάλη ποικιλία προληπτικών και θεραπευτικών μεθόδων είχαν αναπτυχθεί γι’ αυτό το λόγο, με σημαντικότερες αυτές του διαλογισμού και της αυτογνωσίας.

Μετά από πολύχρονες έρευνες της σύγχρονης επιστήμης, αποδείχθηκε ότι ο διαλογισμός μπορεί πράγματι να συμβάλλει σημαντικά στην αντιμετώπιση προβλημάτων υγείας όπως η χοληστερίνη, το άσθμα, δυσλειτουργίες του πεπτικού συστήματος, χρόνιους πόνους των νεύρων, ημικρανίες, αλλά και σε πιο σοβαρά προβλήματα, όπως ο καρκίνος.

Η θεραπευτική μέθοδος που ακολουθεί και προτείνει η Ψυχονευροανοσολογία, τείνει να ξεφεύγει από τις γνωστές θεραπείες της κλασσικής επιστήμης. Αναζητώντας και ερευνώντας θεραπευτικές μεθόδους από κάθε κλάδο και εποχή, τελικά καταλήγει σε έναν συνδυασμό Ψυχολογίας και αρχαίων γνώσεων αυτογνωσίας και διαλογισμού.

Ο Dr. Adrian White του Πανεπιστημίου Ιατρικής του Exeter, δήλωσε ότι «υπάρχουν συνεχώς αυξανόμενες αποδείξεις ότι ο διαλογισμός είναι μια χρήσιμη και ιδιαίτερα αποτελεσματική μέθοδος θεραπείας».

Όπως τα αρνητικά συναισθήματα μπορούν να αποδυναμώσουν το ανοσοποιητικό, έτσι τα θετικά συναισθήματα μπορούν να το ενδυναμώσουν. Η ελπίδα, η αυτοπεποίθηση, η εμπιστοσύνη, η χαρά, η αγάπη και το γέλιο, προκαλούν την έκκριση των ορμονών ντοπαμίνη και μη-επινεφρίνη, σε συνδυασμό με ενδορφίνες, που ενισχύουν την καλή λειτουργία και υγεία του ανοσοποιητικού.

Οι έρευνες έχουν αποδείξει ότι η διάθεσή μας μπορεί να παίξει σημαντικό ρόλο ακόμα και στα ‘καθημερινά’ και ακίνδυνα προβλήματα υγείας, όπως για παράδειγμα μια γρίπη ή ένα απλό συνάχι. Όπως παρατηρήθηκε, οι ήρεμοι και ευτυχισμένοι άνθρωποι έχουν πολύ μικρότερες πιθανότητες να νοσήσουν, και εάν νοσήσουν αναρρώσουν ταχύτερα.

Επιπλέον, είναι απαραίτητο να δοθεί χρόνος χαλάρωσης στο σώμα, διότι τότε είναι που μπορεί να γίνει η διαδικασία καθαρισμού του οργανισμού από ότι δημιουργήθηκε κατά την διάρκεια του μεταβολισμού. Κατά την διάρκεια της χαλάρωσης, τα λευκά αιμοσφαίρια έχουν απεριόριστη πρόσβαση σε ενέργεια, κι έτσι απαλλάσσονται από βακτήρια και απόβλητα.

Έχοντας γνώση αυτών, η Ψυχονευροανοσολογία συνιστά καθημερινές ασκήσεις χαλάρωσης για τουλάχιστον μισή ώρα. Την τεχνική αυτών των ασκήσεων αντλεί από τις αρχαίες γνώσεις διαλογισμού και συμπεριλαμβάνουν την συνειδητοποίηση της σχέσης του νου με το σώμα και την παρότρυνση για αυτογνωσία.

Οι τεχνικές διαλογισμού ποικίλουν και μπορούν να είναι από πολύ απλές έως ιδιαίτερα πολύπλοκες. Για τους ανθρώπους που δεν έχουν τον χρόνο (ή την διάθεση) να εκπαιδευτούν στις πιο απαιτητικές τεχνικές, προτείνονται μέθοδοι απλούστατοι, όπως είναι η ελεγχόμενη αναπνοή και ο οραματισμός ευχάριστων εικόνων που προκαλούν την χαρά και την χαλάρωση στο άτομο.

Ειδικά για το συχνότατο πρόβλημα του άγχους, οι τεχνικές διαλογισμού με ελεγχόμενη αναπνοή φάνηκαν αποτελεσματικότατες. Ελέγχοντας την αναπνοή μας, βοηθάμε στην καλύτερη οξυγόνωση του εγκεφάλου, την ομαλότερη λειτουργία του κυκλοφοριακού και κατ’ επέκταση στην αποβολή των βλαβερών ορμονών που εκκρίνονται λόγω του άγχους. Σε άτομα που πάσχουν από κρίσεις πανικού λόγω άγχους, παρατηρήθηκε η γρήγορη ανάκτηση ψυχραιμίας έως ακόμα και η εξ’ ολοκλήρου αποτροπή της κρίσης, απλά με το να συγκεντρώνονται και να ελέγχουν την αναπνοή τους όταν αισθάνονταν ότι η κρίση πλησιάζει.

Ο Henry Dreher, διακεκριμένος συγγραφέας, ερευνητής Ψυχονευροανοσολογίας και σύμβουλος Καρκινοπαθών, είπε ότι:

«η ‘Δύναμη Ανοσίας’ αποδεικνύεται από ένα άτομο που είναι ικανό να βρει χαρά, νόημα, ακόμα και υγεία, όταν η ζωή χτυπά με τις μεγαλύτερες προκλήσεις της».

Η αρχαία τεχνική του διαλογισμού και της αυτογνωσίας, μπορεί να βοηθήσει το άτομο να βρει αυτήν την δύναμη.

 

Συχνά, δεν επιτρέπουμε στα αρνητικά μας συναισθήματα να εκδηλωθούν και προτιμούμε να τα καταπνίγουμε, πολλές φορές μάλιστα ακόμα και να αρνούμαστε την ύπαρξή τους. Σύμφωνα όμως με μελέτες που διεύθυνε ο Desmond T. O' Leary το 1990, αποδείχθηκε ότι η συσσώρευση αρνητικών συναισθημάτων δεσμεύει πόρους του ανοσοποιητικού συστήματος. Αντίθετα, τα άτομα που εξωτερίκευσαν τα συναισθήματά τους, είχαν πολύ πιο ικανοποιητική αντίδραση του ανοσοποιητικού και γενικότερα ήταν υγιέστερα από τα άτομα που καταπίεσαν τα συναισθήματά τους. Αυτό διότι με το να αφήνουν τα συναισθήματά τους να εκδηλωθούν, αποδεσμεύονταν από το βάρος τους κι επομένως μπορούσαν μετά να χαλαρώσουν και να ηρεμήσουν, επιτρέποντας έτσι στο ανοσοποιητικό να ανακτήσει τις δυνάμεις του.

Όπως πολλοί Ψυχολόγοι υποστηρίζουν, ακόμα και η προσευχή είναι μια ιδιαίτερα ωφέλιμη τεχνική για την ψυχολογία του ατόμου. Προσευχόμενοι, όταν η προσευχή είναι ειλικρινής και αβίαστη, επιτρέπουμε στα συναισθήματά μας να εκδηλωθούν. Το αποτέλεσμα είναι μια συναισθηματική εκτόνωση και κατ’ επέκταση ανακούφιση, που δρα θετικά στην ψυχολογία μας κι επομένως και στην φυσική μας υγεία.

Πρόσφατες έρευνες απέδειξαν ότι και η τήρηση ημερολογίου μπορεί να βοηθήσει σημαντικά στην απαλλαγή από βλαβερά συναισθήματα. Αυτή είναι μια χρήσιμη ανακάλυψη για τους ανθρώπους που δεν είναι συνηθισμένοι να εκδηλώνουν σε άλλους τα όσα αισθάνονται, ούτε είναι ιδιαίτερα θρησκευόμενοι ώστε να αισθανθούν την ανάγκη να προσευχηθούν. Τηρώντας προσωπικό ημερολόγιο, μπορούν να καταγράψουν τα συναισθήματα που τους βαραίνουν κι έτσι να απαλλαχθούν από αυτά χωρίς να βρεθούν στην δύσκολη θέση του να τα εξωτερικεύσουν σε άλλους.

Ο Ψυχολόγος James Pennebaker διεύθυνε σχετική έρευνα για την επίδραση της γραπτής εκδήλωσης των συναισθημάτων στο ανοσοποιητικό. Ζητήθηκε από τους συμμετέχοντες να γράψουν για συναισθηματικά θέματα, επιτρέποντας στους μισούς ν’ αφήσουν την σκέψη τους ελεύθερη ενώ στους υπόλοιπους τέθηκαν περιορισμοί. Πάρθηκε αίμα από τους συμμετέχοντες πριν και μετά από κάθε πειραματική ακρόαση. Τα αποτελέσματα έδειξαν μια σημαντική αύξηση των κυττάρων του ανοσοποιητικού σ’ αυτούς που έγραψαν θέματα συναισθηματικού περιεχομένου χωρίς περιορισμό. Αντίθετα, σ’ όσους υπήρξε περιορισμός, παρατηρήθηκε σημαντική μείωση των κυττάρων του ανοσοποιητικού.

______________________

Βιβλιογραφία

·     Mind-Body Unity: A New Vision for Mind-Body Science and Medicine, του Henry Dreher.

·     Molecules of Emotion: The Science Behind Mind-Body Medicine, της Dr. Candace Pert.

·     Emotional Intelligence and Social Intelligence: The New Science of Human Relationships, του Daniel Goleman Ph.D.

·     How To Meditate, του Lawrence LeShan, Ph.D.

·     Relationships between Physical and Mental Health, του Reynold A. Jensen, M.D.

·     Μια Ανασκόπηση της Ψυχονευροανοσολογίας, της Dr. Margo de Kooker.

·     Επιπτώσεις του Άγχους και των Ψυχολογικών Διαταραχών στο Ανοσοποιητικό Σύστημα, του David B. Beaton.

·     Διαλογισμός - Ανοσοποιητικό σύστημα, των Jonathan C. Smith, Richard J. Davidson, και Jon Kabat-Zinn.