Λογική και ευαισθησία

[Minerva]

Περιοχή του εγκεφάλου χρωματίζει με συναίσθημα τις ηθικές επιλογές

 

 

 

 

 

Η λογική συνεργάζεται με το συναίσθημα όταν οι άνθρωποι παίρνουν αποφάσεις σε θέματα ηθικής, δείχνει νέα μελέτη στις ΗΠΑ. Ασθενεις με βλάβη σε μια περιοχή του εγκεφάλου που φαίνεται να σχετίζεται με τη συμπόνοια ακολοθούν μια ιδιαίτερη ηθική του τύπου «ο σκοπός αγιάζει τα μέσα».

 

Οι ερευνητές του Τεχνολογικού Ινστιτούτου της Καλιφόρνια έθεσαν σε 30 εθελοντές μια σειρά από δύσκολες, υποθετικές ερωτήσεις, για παράδειγμα κατά πόσο θα δέχονταν να πεθάνει το ένα από τα δύο παιδιά τους για να μην πεθάνουν και τα δύο.

 

Οι περισσότεροι άνθρωποι, αναφέρουν οι ερευνητές στο περιοδικό Nature, αισθάνονται εξαιρετικά άβολα όταν καλούνται να λάβουν θέση σε τέτοια προβλήματα, επειδή η ηθική δεν είναι θέμα μόνο λογικής, αλλά και συναισθήματος.

 

Ωστόσο, τα άτομα που έχουν υποστεί βλάβη στον μεσοκοιλιακό προμετωπιαίο φλοιό (VMPC), μια μικρή περιοχή του εγκεφάλου πίσω από το μέτωπο, χάνουν κάθε συναισθηματισμό σε θέματα ηθικής και δεν διστάζουν να απαντήσουν ότι θα θυσίαζαν το ένα παιδί τους.

 

Δίλημμα

 

Οι ερευνητές σύγκριναν έξι ασθενείς με βλάβη στον VMPC με 12 άτομα που είχαν υποστεί βλάβη σε άσχετες περιοχές του εγκεφάλου και 12 υγιή άτομα. Οι τρεις ομάδες κλήθηκαν να απαντήσουν σε 50 προσεκτικά επιλεγμένες σειρές ερωτημάτων, τα οποία χωρίζονταν σε τρεις κατηγορίες: μη ηθικές επιλογές, για παράδειγμα σχετικά με τα ψώνια, ηθικές απρόσωπες επιλογές, για παράδειγμα «Θα κρατούσατε τα χρήματα από ένα πορτοφόλι που βρήκατε στο δρόμο;», και ηθικές προσωπικές ερωτήσεις, όπως το δίλημμα με τα παιδιά.

 

Η ανάλυση έδειξε ότι δεν υπήρχε διαφορά στις απαντήσεις των τριών ομάδων στα μη ηθικά και απρόσωπα σενάρια. Ωστόσο οι ασθενείς με βλάβη στο VMPC έδωσαν χαρακτηριστικά διαφορετικές απαντήσεις στα προσωπικά ηθικά διλήμματα. Χωρίς καμία δυσκολία ή αίσθημα ενοχής επέλεγαν ωφελιμιστικές λύσεις, δεχόμενοι για παράδειγμα να θυσιάσουν ένα άτομο για το καλό των περισσότερων.

 

«Λόγω της εγκεφαλικής βλάβης παρουσιάζουν μη φυσιολογικά κοινωνικά συναισθήματα στην πραγματική ζωή» σχολιάζει ο Δρ Αντόνιο Νταμάσιο, μέλος της ερευνητικής ομάδας. «Τους λείπει η συναισθηματική ταύτιση και η συμπόνοια», εξηγεί.

 

Οι άνθρωποι, συμπεραίνουν οι ερευνητές, ίσως είναι νευρολογικά ανίκανοι για αυστηρές ωφελιμιστικές επιλογές, επειδή η λογική δεν λειτουργεί αυτόνομα, ξεχωριστά από το συναίσθημα.

 

Η μελέτη επιβεβαιώνει τον κρίσιμο ρόλο του μεσοκοιλιακού προμετωπιαίου φλοιού στη διαίσθηση και στα συναισθήματα κοινωνικής φύσης.

 

Παράλληλα, όμως, προσφέρει νέο υλικό στη φιλοσοφική συζήτηση για το κατά πόσο οι άνθρωποι πέρνουν ηθικές αποφάσεις με βάση εξωτερικούς κανόνες ή με βάση τα συναισθήματά τους, καθώς και για το κατά πόσο τα διάφορα συστήματα ηθικής είναι συμβατά με τον ανθρώπινο εγκέφαλο.

 

http://www.in.gr/news/article.asp?lngEntit...mp;lngDtrID=252

Edited March 24, 2007 by Minerva

[Kouranis]

Πάρα πολύ εδιαφέρον θέμα φίλη Minerva Συγκεκριμένα το θέμα της ηθικής με απασχολεί εδώ και πολύ καιρό (εδώ και μια εβδομάδα περίπου ξεκίνησα να μελετώ το έργο του Νίτσε που πιστεύω έχει σχέση με το θέμα. Δεν ξέρω γιατί τόσα χρόνια δεν ασχολήθηκα μαζί του :headb: Βάζει σε λέξεις πάρα πολλά πράγματα τα οποία αν και ένοιωθα/ζούσα δεν μπορούσα να τα εκφράσω, στο βαθμό που το κάνει αυτός τουλάχιστον και τόσο πετυχημένα. Εύκολα όμως μπορεί να τον παρεξηγήσει κάποιος.)

Παράλληλα, όμως, προσφέρει νέο υλικό στη φιλοσοφική συζήτηση για το κατά πόσο οι άνθρωποι πέρνουν ηθικές αποφάσεις με βάση εξωτερικούς κανόνες ή με βάση τα συναισθήματά τους, καθώς και για το κατά πόσο τα διάφορα συστήματα ηθικής είναι συμβατά με τον ανθρώπινο εγκέφαλο.

Η άποψη μου εξ?αρχής είναι ότι όχι, τα διάφορα ηθικά συστήματα δεν είναι συμβατά με τον ανθρώπινο εγκέφαλο.

 

Η ηθική, όπως την βλέπω είναι βασικά ένα σύστημα εξωτερικά επιβαλλόμενων και πάντοτε υποκειμενικών κανόνων (τους οποίους έχουμε εκπαιδευτεί να υπακούμε, δεν είναι έμφυτοι) για το πώς βασικά πρέπει να συμπεριφερόμαστε και να πράττουμε. Είτε θρησκευτικοί/πνευματικοί, είτε νομικοί, είτε κοινωνικοί κανόνες (για μένα όλα αυτά δεν διαφέρουν καθόλου το ένα απο το άλλο).

 

Εκτός απο αυτή όμως υπάρχει και "κάτι άλλο" που απλώς ονόμασα "μη-συμβατική ηθική" μη έχοντας άλλη πιο κατάλληλη λέξη γι'αυτό. Αυτό πηγάζει απο τα μέσα πρός τα έξω, ενώ η προηγούμενη επιβάλλεται απο τα έξω πρός τα μέσα. Αυτή η μη-συμβατική ηθική πηγάζει απο τον χώρο των ενστίκτων. Δηλαδή υπάρχουν ήδη μέσα μας κάποιοι "βασικοί και ουσιώδεις κανόνες", έμφυτοι. Για παράδειγμα το μητρικό ένστικτο, το ένστικτο αυτοσυντήρησης (και ατομικό αλλά και συλλογικό), η ενστικτοειδής έλξη πρός κάποιο άτομο που ονομάζουμε αγάπη κτλ. Επίσης εκεί μέσα βρίσκεται και η επιθετικότητα. Αυτή η τόσο χρήσιμη ιδιότητα που έχουμε μέσα μας και την οποία φυσικά «δαιμονοποιούν» τα διάφορα συστήματα ηθικής. Αυτές που οραματίζονται ένα κόσμο με ξενέρωτα, άχαρα και άβουλα όντα (φυσικά χρησιμοποιώντας φανταχτερούς όρους όπως «ευτυχισμένα» ή «ολοκληρωμένα»), που δεν θα έχουν (έτσι όπως πάμε) την δυνατότητα να υπερασπιστούν τον εαυτό τους αν παραστεί ανάγκη.

 

Τώρα λογικά αν δουλεύουν φυσιολογικά (εναρμονισμένα με τη φύση- υγειή) όλα αυτά δεν έχουμε ανάγκη απο εντολές (θεεικές και μη) του τύπου "Αγάπα τον πλησίον σου". Ένα τέτοιο πράγμα δεν μπορούμε να το επιβάλουμε σε κάποιον ότι και να κάνουμε. Το μόνο που μπορεί να οδηγήσει αυτό είναι στην υποκρισία. Πρέπει να πηγάζει απο μέσα. Αν είναι να αγαπάμε γιατί μας το επιβάλλουν ή να μην κλέβουμε επειδή θα πάμε φυλακή, ε τότε ας το κλείσουμε το μαγαζί, μόνο ζημιές έχει. Έχω την πεποίθηση ότι ΟΛΑ τα ανθρώπινα όντα (και τα ζώα, ελπίζω να μην προσβληθούν ορισμένοι «πνευματικά ανώτεροι») διαθέτουν αυτές τις έμφυτες ποιότητες. Γιατί όμως ο κόσμος βρίσκεται σε τέτοιο χάλι; Η άποψη μου (και η τραγικότατη ειρωνεία της όλης υπόθεσης) είναι ότι όλοι αυτοί οι "σωτήρες" (ηθικολόγοι, εκκλησίες, πολιτικοί κτλ) είναι η πραγματική ρίζα του προβλήματος. Αυτοί που δηλαδή ποζάρουν σαν "ηθικά υποδείγματα" πρός μίμηση και πάντοτε είναι έτοιμοι να μας "υποδείξουν τον σωστό δρόμο" και που άμεσα ή έμμεσα τον επιβάλλουν σ?εμάς, αυτοί είναι που προκαλούν τα προβλήματα μέσω της απαγόρευσης. Η απαγόρευση γενικά, ή ηθική (διότι στην ουσία περι αυτού πρόκειται), πάει ενάντια σε αυτά τα ένστικτα και τα καταπιέζει. Τώρα η καταπίεση και αποξένωση απο αυτά, είναι που οδηγεί στις "νευρωτικές" συμπεριφορές που παρατηρούμε γύρω μας. Αν δεν υπήρχαν αυτές οι απαγορεύσεις/ηθικές και είμαστε εναρμονισμένοι με τις ενέργειες που πηγάζουν απο "εκεί κάτω" (και αυτό το "εκεί κάτω" είναι που "δαιμονοποίησαν" πολλοί ανα τους αιώνες κάνοντας αφάνταστη ζημιά), τότε πιστεύω (στον Άνθρωπο) ότι θα είχαμε αυτό που πολλοί αποκαλούν μεγαλόστομα (και πολλές φορές δεν κάθονται καν να σκεφτούν τι μπορεί να είναι αυτό) ώς "Ολοκληρωμένη προσωπικότητα". Δεν γίνεται δηλαδή να παραμερίζουμε το 90% (το ασυνείδητο και τις δυνάμεις που πηγάζουν απο εκεί) και να "γυαλίζουμε" μια ζωή μονάχα το 10% (συνειδητό και λογική) και μετά να μιλάμε για "Ολοκληρωμένες προσωπικότητες" κτλ... Πρέπει σε κάποια φάση να αντιμετωπίσουμε με θάρρος αυτά που τόσα χρόνια κρύβονται στα εσώτερα σκοτάδια μας...και να δούμε ότι είναι σύμμαχοι μας και όχι εχθροί μας (άλλωστε γιατί να τα βάλει εκεί η φύση όλα αυτά; Για να μας «δοκιμάσει»; )

 

Πολλοί φοβούνται ότι αν αφήσουμε στα ένστικτα μας πιο πολλές ελευθερίες τότε θα "καταστραφούμε" ή θα γίνουμε "Σόδομα και Γόμορα" (Μια χαρά ήταν αυτά μέχρι που κατεύθασαν οι ηθικολόγοι και κατέπνιξαν την Ζωή που έσφυζε μέσα τους). Νομίζω ότι μπορεί ο καθένας να τα ελέγξει και μέσα απο αυτά να δημιουργήσει (εκεί μέσα πιστεύω ότι εδράζεται και το ?Genius? ή ο «ανώτερος εαυτός» που πολλοί τοποθέτησαν κάπου «εκεί ψηλά» στα σύννεφα). Απλά κάποιοι μας "έπεισαν" ότι δεν μπορούμε και ότι είμαστε αδύναμοι, έτσι γίναμε σκλαβάκια και μαριονέτες του κάθε "εμπειρογνώμονα" που "πάντα γνωρίζει" τι πρέπει και τι δεν πρέπει να κάνουμε. Η απόδειξη τώρα γι'αυτό βρίσκεται στο ότι αφού είχαμε τόση υπομονή/δύναμη να τα καταπιέζουμε τόσο καιρό, ε δεν θα διαθέτουμε λογικά και την δύναμη να τα ελέγξουμε και να τα κατευθύνουμε πρός παραγωγικούς σκοπούς; Να τα χρησιμοποιήσουμε επιτέλους και όχι να τα καταπολεμούμε μέσω παράλογων ηθικών. Μετατρέψαμε ένα τόσο δυνατό σύμμαχο (και στην τελική ίσως και τον μόνο που διαθέτουμε σ?αυτό το αχανές σύμπαν) σε ένα φοβερό εχθρό μας.

 

Είμαστε πάντως πολύ "αντιδημοκρατικοί" με τους εαυτούς μας (γι'αυτό και η μαμμά φύση πολλές φορές μας "τιμωρεί"), μια ζωή ψηφίζει για το ΟΛΟΝ μας το 10% (αυτό που έχει εφεύρει και την ψευδοηθική, που η αλαζονία του μετάτρεψε σε κάποια «Υπέρτατη Αλήθεια» κάπου «εκεί ψηλά») ενώ η φωνή του υπόλοιπου 90% καταπιέζεται. Είτε απλώς μονάχα θα επιβιώνουμε (να αναπνέουμε και να κινούμαστε δηλαδή), είτε θα... υπάρξει "επανάσταση" με τις οποιεσδήποτε ψυχοσωματικές συνέπειες (βλ. το άγχος που όλο και αυξάνεται στις μέρες μας). Μπορούμε φυσικά και να το δουλέψουμε πρίν μας «φάει». Α και πρίν βιαστούμε να μιλήσουμε για ισορροπίες, ας κοιτάξουμε τις αναλογίες πρώτα (90%-10%) και μετά να το κάνουμε αυτό. Δεν γίνεται το 10% να έχει ισοδύναμη ψήφο με το 90% έτσι;

 

Follow the heart

[martina]

Παράλληλα, όμως, προσφέρει νέο υλικό στη φιλοσοφική συζήτηση για το κατά πόσο οι άνθρωποι πέρνουν ηθικές αποφάσεις με βάση εξωτερικούς κανόνες ή με βάση τα συναισθήματά τους, καθώς και για το κατά πόσο τα διάφορα συστήματα ηθικής είναι συμβατά με τον ανθρώπινο εγκέφαλο.

 

 

"Πάνε χρόνια που η Ε. διέμενε σε χώρα του εξωτερικού με τον τότε αλλοδαπό συζυγό της, ήταν νέοι και ..άφραγκοι...τα έβγαζαν δύσκολα πέρα καθώς το εισόδημά τους δεν επαρκούσε για το υψηλό κόστος διαβίωσης..

 

Κάποιο βράδυ ο Μ. επιστρέφοντας από έξοδο είχε κάτι να της δείξει και που βρήκε τυχαία στον δρόμο. Με χαρά έβγαλε και της έδειξε ένα πορτοφόλι.

Το άνοιξαν και είδαν ότι ήταν γεμάτο με πιστωτικές, ταυτότητα και διάφορα προσωπικά έγγραφα καθώς και 500 περίπου κορώνες... αρκετά λεφτά για την εποχή εκείνη...τα χρήματα που περιείχε θα ήταν μιά ανάσα για αυτούς..., ο Μ. ήταν ευτυχισμένος όπως ο κυνηγός που μόλις επέστρεψε σπίτι κουβαλώντας την πολύτιμη "λεία" του...

Τον κοίταξε σοβαρά και του είπε..."αύριο το πρωί θα το επιστρέψεις στον κάτοχό του με το ταχυδρομείο".

Ο Μ. την κοίταξε έκπληκτος αλλά δεν μίλησε... την επομένη το ταχυδρόμησε εκεί που έπρεπε.

Λόγω του περιεχομένου του στάλθηκε συστημένο...τα στοιχεία του αποστολέα ήταν απαραίτητα.

 

Σε λίγες μέρες παρέλαβαν μιά ευχαριστήρια επιστολή συνοδευόμενη με το ποσό των 50 κορονών.

 

Το γεγονός αρχειοθετήθηκε ως μιά "ευπρεπής συναλλαγή" μεταξύ αγνώστων...μιά άτυπη συμφωνία κυρίων.."

 

Η Ε. επαναπροσδιορίζοντας την αποφάση της ήξερε ότι αν τα χρήματα δεν φέραν την ταυτότητα του κατόχου τους μάλλον θα παρέμεναν στην κατοχή της. Το γεγονός όμως ότι αυτά "φώναζαν" σε ποιόν ανήκουν δεν μπορούσε να περάσει απαρατήρητο.

Η ιδέα ότι το άτομο της φωτογραφίας έχασε μέρος προσωπικών αντικειμένων καθώς και μέρος αμοιβής από εργασία δεν άφηνε περιθώρια για άλλες σκέψεις...

 

Εκανε αυτό που έπρεπε ή αυτό που ήθελε? Ακόμα δεν το έχει ξεκαθαρίσει μέσα της.

 

Edited March 25, 2007 by martina

[Ιχώρ]

Προτιμώ να μην ικανοποίησω κάποιο ένστικτο, εάν είναι κάποιος να πληγωθεί από αυτό.

 

Θα κάνω οποιαδήποτε τρέλλα αγγίζει μονάχα εμένα ή τον δίπλανό μου, εφόσον υπάρχει συγκατάθεση.

[Seirios]

... γιατί έχουμε τήν τάση νά ...ανατέμνουμε το πεπρωμένο μέ νυστέρια κι εργαλεία, περισσότερο εξειδικευμένα από τά στοιχεία πού απαρτίζουν τό ίδιο τό πεπρωμένο;

Marianne Moore, Those Various Scalpels

 

:cheerful:

[Minerva]

... γιατί έχουμε τήν τάση νά ...ανατέμνουμε το πεπρωμένο μέ νυστέρια κι εργαλεία, περισσότερο εξειδικευμένα από τά στοιχεία πού απαρτίζουν τό ίδιο τό πεπρωμένο;

 

Marianne Moore, Those Various Scalpels

 

:cheerful: